0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Sedat Ergin, 5 Haziran 2010 tarihli Hürriyet Gazetesi’ndeki köşe yazısının başlığını “Dinlemeye ilişkin endişeleri izale etmeliyiz.” diye atmış. Sanırım başlıktaki “izale” sizin de dikkatinizi çekmiştir. Türkçe sözlükte bu sözcüğün karşılığı “yok etme, giderme” dir. Başlığı bir de sözcüğün Türkçe’siyle yazalım: “Dinlemeye ilişkin endişeleri giderelim.” Hangisi daha anlaşılır, hangisi daha Türkçe sizce de? “İlişkin” i kullanıyor da Ergin Bey, nedense “giderme”yi kullanmıyor.

Yazıda geçen ve Türkçe olmayan sözcükleri ve Türkçe karşılıklarını da verelim.
Emniyet – güvenlik,
iddia – sav,
davet-çağrı,
davet etmek-çağırmak,
tespit-saptama,
talep-istem,
hâkim-yargıç,
muhakeme-yargılama,
kanun-yasa,
ihlal-çiğneme,
hassas-duygusal,
müeyyide-yaptırım,
husus-konu,
muzdarip-yakınma (Sözcüğün Türkçe karşılığı sözlükte yok. Osmanlıca -Türkçe Sözlük’e baktım. Onda da bulamadım. Ama; bana yakınma bu sözcüğün dilimizdeki kaşılığıymış gibi geliyor.)
ihtiyaç-gereksinim,
muhtemel-olası,
kategori-ulam (aralalarında benzerlik bulunan nesnelerin tümü), taahhüt-üslenme, itibar-saygınlık (yazıda göre anlamında kullanılmış)
Bir cumhuriyet çocuğunun dilinde bu denli çok yabancı sözcük bulunmasına ben, söylenecek söz bulamıyorum.

“ve daha birçok önemli konular”
Bu tamlamayı televizyonda haber sunan bir hanım yaptı. Her şeyden önce tamlamadaki sözcük sıralaması doğru değildir. Tamlamayı doğru kurmak için sırlamanın “ve daha önemli birçok konu”
“Konu” sözcüğüne çoğul ekinin getirilmesi yazım yanlışıdır. Tamlamadaki “birçok” belgisiz sıfatı çoğuldur. O nedenle tamlanan sözcüğe çoğul eki getirilmez.

Bu durum asal sayı sıfatlarıyla kurulan sıfat tamlamalarında da böyledir. “İki koyun” doğru, “iki koyunlar” yanlıştır. “Ellibin Rum” doğru, “ellibin Rumlar” yanlıştır.

Bir başka yanlışlığımız da “müslüman” sözcüğünü özel ad olarak kullanmamızdır. “Müslüman”, sözcük türü olarak sıfattır. Ad değildir. O nedenle büyük harfle başlanılarak yazılması yanlıştır. Özel ad olan sözcük “İslam”dır.

Özel adlara gelen çekim ekleri yukardan ayırma işaretiyle ( ‘ ) ayrılırlar. Ancak; yapım ekleri geldiklerinde bu işaret kullanılmaz. Örneğin: Adana’dan olarak yazarken eki ayırmak zorunludur, kuraldır. Adanalıda ek ayrılmaz. Çünkü; ek, yapım ekidir. Yapım ekleri sonlarına geldikleri sözcüklerden anlamı başka olan yeni bir sözcük türetirler. Yeni sözcük, sonuna aldığı ekle yeni bir sözcük gövdesidir artık. “Sözcük kökü ve sözcük gövdesi de ne demekmiş ?” diye sormadan önce dilbilgisi kitaplarına başvurulmasını öneririz.

Dilbilgisi konularında yazmanın güçlüğünü bildiğim kadar, okuyanları da sıktığını biliyorum. 42 yıldan bu yana öğrencilerimin dilbilgisi derslerinde ne denli sıkıldıklarının da tanığıyım. Yazdıklarım okuyanları sıkıyorsa bağışlamalarını dilerim. Ama birinin bunları yazmasının da gerekli ya da zorunlu olduğuna inanıyorum.

Siz de aynı düşüncede misiniz?

Hasan Arslan
Türkçe Öğretmeni