0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

”Sıradan biri olmamaya uğraşan, ya da, sıradan biri olmak istemeyen kişiye aydın denir.”
Yukarıdaki tümceyi dilimizin ünlü ve 50 yılın üzerinde köşe yazarlığı yaptığını her fırsatta dile getiren bir yazarımızın 8 Nisan 2012 tarihli köşe yazısından aldım.
Dikkatinizi çekmek istediğim yanlışı koyu yazdım ve altını da çizdim. Yazarımız; ”Sıradan biri olmamaya uğraşan” ve ”sıradan biri olmak istemeyen” nitelemelerini ”ya da” bağlacıyla bağlamış. Bağlamış, ayırmamış.

Ama; ayırmış da!
Nasıl mı?
”Uğraşan” sözcüğüyle ”sıradan” arasında ”ya da” bağlacını ve ayırma görevi yapan noktalama işareti ”virgül”ü aynı zamanda kullanmış.
Bu yazım yanlışını yapan öğrenci zayıf notla değerlendirilir. Bunu yapan onca yıllık ünlü yazar için yapabileceğimizse, benim de yaptığım gibi, eleştirmek ya da e-posta adresini biliyorsanız, yanlışını ona da iletmektir. Ama; ne yazık ki, o yanlış onu okuyan ve doğru yazım kurallarını bilmeyen okuyucusunu da aynı yanlışı yapmaya götürür.
Ünlü bir yazar olabilir insan. Buna karşın doğru yazım kuralları konusunda güçlükleri olabilir. O durumda yapacağı en doğru iş, yazısını kuralları bilen birinin gözden geçirmesini istemek olmalıdır. Bu; salt onun değil, gazetenin yazı işleri yöneticisinin de sorumluluğudur ya da görevidir.
Hangi sözcüklere bağlaç dendiğini biliyoruz. Bunlar, bizim dilimizde de öteki dillerde de bir elin parmakları kadardırlar.
Eğer; onları, sözcükleri, sözcük guruplarını, tümceleri bağlamak için kullanıyorsak; bağlamak istediğimiz sözcükler, sözcük gurupları, tümceler arasına virgül koymak yazım yanlışıdır.
Bu yanlış, bağlı bileşik tümceler kurarken de sıkça olarak yapılır.
Kuralı yineleyelim: Bağlacın kullanıldığı durumlarda virgül ya da noktalı virgül kullanılmaz.
Virgül kullanılarak yapılanlar sıralı, bağlaç kullanılarak yapılanlarsa bağlı bileşiklerdir.
Üzerinde durduğum yazım yanlışı ”ve” bağlacında yapılmaz. Bunu vurguladıktan sonra, bu yanlışın ”veya”, ”ya da”, hem …. hem de”, ”ne …. ne de” bağlaçları kullanılırken yapıldığının da altını çizelim.
Yeri gelmişken, ”ne …. ne de” ile bağlanan tümcelerde yüklemi olumsuz biçimde kullanmanın da yazım yanlış olduğunu belirtelim. Bu bağlacın kullanıldığı tümcelerde yüklemi olumlu biçiminde kullanmak kural gereğidir. Tümceye olumsuzluk anlamını veren ”ne …. ne de” bağlacıdır. O nedenle yüklem olumsuz biçimde kullanılmaz.
Ha! Türkçenin ünlü bir konuşanı ve yazarı olan Merhum Bülent Ecevit’in ”ve” bağlacını hiç kullanmadığını biliyor muydunuz?
İyi bir hafta geçirmeniz en içten dileğimdir.

Hasan Arslan
Türkçe Öğretmeni