SANAT VE İNSAN 

Sanat insana, insan sanata ne yapar, başlığında bir felsefe etkinliğine katılmak için gitmiştim. Tam bir buçuk saat bekledim, hâlâ başlamamıştı. Sabrım tükendi, izlemeden ayrıldım.

Sonradan duyduğum soru ve cevaplarda konuşmacının oldukça alışılmamış radikal tezler ortaya attığı dikkat çekiyordu. Katılımcıların Facebook’ta tartışması ilginçti.

Türkçe yapılan etkinlikler Berlin’de Kreuzberg ilçesinde düzenlenir. Diğer semtlerden gelenler uzun yoldan gelmek zorunda kalır. Elli yıldan sonra artık etkinlikler diğer ilçelerde de organize edilmesi, düşünülmelidir.

Konuşmacılar Türkiye’den gelince taze dil ve düşünce getiriyor. Fakat her etkinlikte en az bir bilirkişi de mutlaka Almanya ve Avrupa’dan gelmeli, ki karşılaştırma mümkün 
olsun.

Böylece Türkiye’den gelen uzmanlar da Avrupa’da yaşayan bilim ve sanat insanlarının düşüncesini öğrenerek dönsünler. Katılımcılara karşı konuk işçi, nasıl olsa fazla anlamazlar edasını bıraksınlar. Almancı, gurbetçi sözlerine ancak böyle karşılık verilebilir. Artık Avrupa’da her konuda ikinci nesilde biliminsanımız var. Bunu Türkiye’ye duyurmak biz kalem tutanların da görevidir. 

Çok iyi saz çalıp, türkü söyleyen insan sanatçı değildir, yetenekli bir müzisyendir. Hayli radikal bir tez, ama tartışmaya değer.

Sanat insana Dünya’da gelişen savaş gibi kötü olaylara dayanma gücü verir. Duygularda denge yaratmadan yaşama devam edilemez.

Yorulan biri gezdiği bir sergide dinlenir. Renkler eşliğinde fantezi ufku genişler. Sanatın çeşitliliği edebiyat, müzik, resim, heykeltıraş ve diğer bölümleri yeteneğine göre bireye seçme olanağı sağlar. Bilhassa öğrenci yetiştirirken göz önünde bulundurulmalı. Ünlü olan sanatçıların biyografisinde sık sık yeteneğinin ilkokulda öğretmeni tarafından keşfedildiği okunur. Sanat geleneği aileden gelenler de var elbette.

Sanat eserlerinin her bölümü eleştirme de bir meslek, öğrenilmesi gerektir. Bu nedenle bir filmi bir kere önce, bir kere de eleştirileri okuduktan sonra izlemeli. Resim sergisi de öyle, bir kendi gözüyle bir de ressam gözüyle görmek icabeder. Beğendiğim bir romanı önce içeriği, sonra bir kere de dil akışı için okurum.

                        
Çevremizde bulunan bina, evimizdeki araç gereçler hepsi bir sanat dalının gelişmesiyle meydana gelen ürünlerdir. Hoşlanmak moda gibi şahsın ilgisine bağlıdır. Bu da öğrenilir, okullarda üniforma çocuğun zevkinin gelişmesine engel olur.
Sanatla uğraşanlar merhametli olur, haksızlığa karşı tavrını sanatına yansıtır, böylece tarihe ışık tutar. İnsanlığın tarihi sanatla kaydedilerek yazılmıştır. İlk insan yazının icadından önce yaşamı, inancı çizgilerle anlattı. Kazılarda ortaya çıkarılan eserler iletişim yollarını gösteriyor.

Bir iş ustalıkla yapılmış inceliği, güzelliği değeri bulunan sanat başarıya giden yoldur. Bir devrin yapıtlarıyla zaman diliminde çığır açan Rönesans sanatı gibi dönemler vardır. 

Her işin bir sanat değeri vardır, konuşma, askerlik sanatı gibi, Meslektaşım Kâzım Sarısoy bir sınıfa girince flütünü çalar, öğrenciler pür dikkat dinlerlerdi. Hiç tanımadığı, yaramaz çocukların bulunduğu sınıfı bile büyülerdi adeta. Yaz tatilimi geçirdiğim Didim-Yeşilkent sitesinde can dost komşum Turgut Gülten verdiği resim dersleriyle öğrencilere adeta yaz okulu sunar.

Okul müdürümün ders plânının üstünde şu söz yazıyordu:
 
“Herkesi memnun etmek bir sanattır, bunu da hiç kimse yerine getiremez”. Her öğretmenin memnun olmadığı bir ders saati olacak, başka çare yok, demek istiyordu. 

Bir ülkede memnun olanların yüzdesi çağalır, idare edenler politika bilimi okurlarsa, politikada bir sanat olur. Ya devleti filozoflar idare etmeli ya da devleti idare edenler filozof olmalı. Hiç değilse ülkeleri idare edenlerin danışmanlığını yapanlar düşünmeyi günlük yaşamında uygulayan uzmanlardan oluşmalı.

Sanatsever bir devlet adamı konuşmasına ahenk, müzik gibi melodik yumuşak dili olursa, daha çok halkına etki eder. Saygı ve sevgiyi korkutarak, cezalandırarak kazanmaya zorlamaz, davranışıyla sözleriyle kendisi zaten sayılır ve sevilir. Sanatı, sanatçıları destekler, teşvik ederse ülkesinde huzurlu bir yaşam olur, şiddet uygulanmaz.

Bir sanat eserini yalnız sanatçılar anlıyorsa, halka ulaşmamış sayılır. Bilmece gibi olmamalı, ürünü sıradan bir vatandaş da anlayabilmeli. Ülküsel güzellik anlatımı gerçekleşirse, bir eser sanatsal değerini kazanmış demektir. 
Sanat altın bileziktir. Sanatı ustadan görmeyen öğrenemez. Sanatın düşmanı cehalettir.

Mustafa Kemal Atatürk, yazı ve söz sanatını çok iyi becerdiğinden dolayı da başarılı bir liderdi. Şu sözleri bunu çok isabetli olarak kanıtlıyor:

“Sanatsız kalan bir milletin hayat damarlarından biri kopmuş demektir”. (1923)
“Hepimiz milletvekili, bakan hatta cumhurbaşkanı olabiliriz, ama hiçbirimiz sanatkâr olamayız. Böyle olunca sanatkâr el öpmez, sanatkârın eli öpülür.” (1930)

Hoşça kalın, ama sanatsız kalmayın!

İlter Gözkaya-Holzhey