GAZ VERME, GAZA GELME
Dünya’ya gaz veren ve gazını alan küresel güçler arasında enerji pazarı alev alev yanıyor. ABD-AB ekseniyle Rusya arasındaki enerji çatışması bir yıl önce Ukrayna’nın başkenti Kiev’deki Maidan Meydanı’nda başlayan AB yanlısı gösterilerin ardından yapılan darbe ile gün yüzüne çıktı.
Ukrayna sahasında gol yiyen her kim olursa olsun yenilginin bedelini o ülkenin yoksul halkları ödeyecek. Rusya’nın sahip olduğu en önemli silahı devasa enerji kaynaklarını gücünü her alanda kullanıyor.
Ukrayna ve Polonya’nın ABD-AB ye yakın durmasından huysuzlanan Rusya bu ülkeleri “enerji koridoru” olmaktan çıkarıp, Avrupa’ya taşınacak doğal gaz koridorunu kendi güvenli sahası içinden geçirme planlarını devreye sokuyor.
NEDEN ALMANYA?
Rusya enerji hattı konusunda iki temel yol belirledi. Birincisi, Kuzey Avrupa Doğalgaz Hattı”nı (North Stream). İkincisi, Güney Avrupa Doğalgaz Hattı (South Stream) oldu. Rusya ile Almanya arasında Eylül 2011’de sağlanan anlaşma sonucu doğal gaz nakli hattı North Steam’in açılışı yapılmıştı. Yılda 55 milyar metreküp doğal gazın akıtıldığı bu hat diğer taraftan Almanya’yı güçlendirerek Kuzey Avrupa’nın doğal gaz deposuna hâkim bir ülke konumuna getiriyor. Bu hattın başında Türk dostu olarak bilinen Putin’in kankası Almanya Eski Başbakanı Gerhard Schröder bulunuyor.
GAZ VERME
Ekonomik ve siyasal risklerine rağmen Putin’in Aralık 2015’ten itibaren Balkanlar ve Güney Avrupa ülkelerine yılda 63 milyar metreküp doğal gaz pompalaması planlanan Güney Doğalgaz Hattı’nın yapımını durdurması sıradan bir hamle değildir. Bu hamle küresel güçler arasındaki gaz alma ve verme dalaşının derinleştiğinin göstergesidir.
“German Foreing Policy” sitesinde yer alan yorumda ABD-AB Rusya enerji çatlağında en çok zarar görecek ülkelerin başında Almanya’nın geleceği belirtiliyor. Hattın yüzde 51’i Rus Gazprom’a, yüzde 15’i Alman Wintershall tekelline ait. Geriye kalan; İtalya, İspanya, Fransa… tekellerine ait. Hattın denetleme kurulu başkanlığını Alman Henning Voscherau yapıyor. Bu demektir ki, Rus doğal gazının Avrupa’ya taşınmasında Almanya stratejik bir rol oynuyor ve her iki hatta da kilit konuma sahip durumda.
South Stream’in iptali her ne kadar Putin’in Merkel’in kalesine attığı bir gol olarak görünse de Merkel oyunda çekilmiş gözükmüyor. Muhafazakâr Frankfurter Allgemeine Zeitung, kararı “Putin’in kişisel yenilgisi” olarak değerlendirerek Almanya’nın biraz havasını boşaltarak topluma verdiği gaz ile Rusya karşısında alınan yenilgiyi hafifletmeye çalışıyor.
KAZANANLAR KAYBEDENLER
Ukrayna, yeni bir hat açılana kadar kendini şanslı görüyor. Bir diğer kazanan taraf ABD olabilir. Bir taraftan Rus gazını Ukrayna üzerinden akıtılmasından yana olan ABD, diğer taraftan kendisi doğal gazını satmak için savaş alanında gaz yiyenleri siren ve sinyali açık ambulansı ile toplayarak kendi komuta merkezine taşıyor.
STRATEJİK PLAN
Avrupa’nın Rus doğal gazını tüketmemesi durumunda bunun gelecekte Rus ekonomisine önemli ölçüde zarar vereceği düşüncesinde. Petrol fiyatlarındaki düşüşün son haftalarda rublenin değerini düşürmesi Rusya’yı gelecek için kaygılandırıyor. Batılı güçler Rusya’nın en önemli ticaret kaynağı olan petrol ve doğal gaz satışını düşürerek, Rusya ile ticareti keserek Putin’i dize getirme çalışıyorlar. Putin, Çin ile büyük bir anlaşma imzalayarak ABD-AB bileşenlerine karşı ataklar geliştiriyor.
GAZA GELMEYELİM
Türkiye’nin, Rus doğal gazının Avrupa’ya taşınması konusunda transit geçişe göz kırparken, Putin, karşıtlarına Türkiye’nin saflarını belirlediğinin sinyalini yayıyor. Bu durumun Türkiye-ABD-AB arasındaki ilişkilerde önemli gelişmelerin olacağı gösteriyor. Şangay Beşlisi veya Şangay İşbirliği Örgütü içinde yer almayı birkaç defa dile getiren Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Davutoğlu hükümeti bu süreci nasıl yönetecek? Küresel güçler, kendi cephesini güçlendirmek için başlattıkları doğal gaz dalaşı içinde mezar kazıcı ve defin işini yapacak destekçi arıyorlar. Hesap çok iyi yapılarak temkinli yaklaşılmalı. Gaza gelerek cenk havasında oyuna çıkarken, havası boşalan tekerin taşıdığı gücü nereye sürüklediğini göz ardı etmemek gerek.
GAZIMIZI ALMASINLAR
Küresel güçlerin bu Pazar savaşı içinde yer almak ateşten gömlek giymektir. Bu savaşların içinde geçmişte yer alıp en çok zararı görenler olarak en iyi biz biliriz. Türkiye’nin işinin bu süreçte hiç de kolay olmadığını bu günden görebiliyoruz. ABD-AB eksenli Rusya enerji hattı dalaşı içerisinde yer almamızın bedelini Ukrayna örneği gibi çok ağır olabilir.
Hadi hayırlısı…
Ali Gültekin
