FELSEFE YAPMA
Felsefe yapma, kendi kendine düşünce üretme, beyin jimnastiği anlamına gelir. Vücudun spor yapmasının önemi artık konuşulmuyor, uygulanıyor.
Yeşil alanlara yürüyüş yolları yaptıran, halkın hareket etmesini teşvik eden belediye başkanları var. Televizyon yayınlarında sağlık bakanlığı tarafından hazırlanmış zorunlu spotlar çok faydalı.
İş beyin jimnastiğine gelince sorun oldukça büyük oluyor. Bilhassa ülkeleri, dernekleri, şehirleri idare eden çoğu yöneticiler düşünenlerden korkar. Zira düşünen insan çevresine dikkatle bakar, doğru gitmeyen kuralları görür, halkı uyarır. Uyumsuz olan bu insanlar, böyle gelmiş ama böyle gitmez, deyip daha iyiye daha güzele işaret eder. Çözüm yolları gösterir, uygulama yolunda teori üretir.
Almanya’da hiç kimse düşüncesinden dolayı yargılanmaz, eleştiri sınırını halk, seçmen, okur gösterir. Beğenmediği kitabı almaz, politikacıyı seçmez. Dışlanır, toplumda cezalandırılır.
Basında bir söyleşide Türk öğretmeni kırk yıldır, Alman öğretmenler Türk öğrencilerin adını telaffuz etmeyi öğrenemedi deyince kıyamet koptu adeta. Çoğunluk her durumda azınlığa gücünü gösterir.
Neyse benim yazmak istediğim felsefede birileri eleştirilmeyecek. Her okur, ne kadar beyin jimnastiği gerektiğine kendisi karar verecek, sözler bugüne göre tartışılmaya açıktır.
Antik Yunan filozofların en sevdiği şey bilgedir. Hayatında fıçıyı barınak olarak seçen Diogenes (M.Ö.412-322), krala
gölge etme başka ihsan istemem, sözüyle felsefe tarihine geçmiştir. Yardım etmeyeceksen, hiç değilse işini zorlaştırma. Bir kere yalan söyleyene inanılmaz, ki sonra doğru söylese bile. Bu filozofik bilmece, yalancının evi yansa kimse inanmaz, atasözüyle dilimize geçmiştir.
Aristoteles, en kötü devlet idare şekli demokrasidir, demiş. Çünkü bu idare yönteminde en rahat olan alt tabaka, diğerlerine hükmeden yoksul halktır, der.
Bu ifade açılabilir, fakir halkı bilgiden uzak tutma kolaydır. Bu durumda cahil insan kendini yönetecek insanı doğru seçemez.
Bencil kavramının karşıt anlamı (Altruismus) özgeciliktir. Kendini değil, hep başkalarının iyiliğini düşünür.
Sana yapılmak istemediğini, sen de başkalarına yapma, sözü altın kurallardan en önemlisidir.
Rasyonalist Karl Hopper bilimde ilerleme ancak araştırma ve deneyimle (Falsifizierung) mümkün olur, der.
Ortaçağda antik Roma ve Yunan felsefesini Hristiyan din bilgisiyle birleştirmek isteyen filozoflara şolastiker denir. Öncü düşünür Thomas von Aquin din bilgisi üst şart olarak kabul edenlerin başını çekiyor.
Akılcı Rene Descartes, düşünüyorum, öyleyse varım, diyerek tezini özetlemiştir.
Friedrich Nietzsche, iyi ve kötü kavramlarını insanlar bulmuştur. Etik, namus anlamı bakış açısına göre değişir, diyor.
Hür düşünme tezini savunan İmmanuel Kant, kendi mantığını, aklını kullanmaya cesaret et, der.
Niccolo Machiavelli, hep iyi düşünen, herkese yardım eden kişi bu kadar kötü insan arasında yok olmaya mahkûmdur, diyor.
Epikur, ölüm bizi ilgilendirmez, zira yaşadığımız müddetçe ölüm burada yok, ölüm gelince de biz insanlar yokuz, diyerek yaşamanın, bugün mutlu olmanın önemine işaret ediyor.
Sokrates’in öğrencisi Platon, hocasının sözlerini not ederek yazmasıydı, düşünceleri bugüne bize ulaşmayacaktı. Söz uçar yazı kalır, sözüyle dilimize yer etmiştir.
Matbaanın geç gelmesinin Osmanlı İmparatorluğu’nun gerilemesine etkilerini tarihçiler tartışıyor.
Düşünelim, beyin jimnastiği faydalıdır. Torunuma üzülme yavrum bir sorun, problem varsa en az bir çözüm yolu vardır, diyorum. Bugün dördüncü sınıfta matematik dersinde notu pekiyi olan bir öğrenci, gelecekte nobel ödülü alabilmesi için önünde hiçbir engel yoktur.
Hoşça kalın!
İlter Gözkaya-Holzhey
Not:
Felsefeyi üniversite dershanelerinden Türk halkına ulaştıran Hür Üniversitesi Berlin (FUB) Doçent Dr. Ufuk Yaltıraklı’nın organize ettiği Felsefe Akşamları’ndan özettir.
Teşekkürler Ufuk Bey.
