Gezi Parkı’ndan öncesi, sonrası olarak tarihe geçeceğe benzer. Küçük site dernek yönetimlerde bile gençler görev alıyor, kutuplaşmaya engel olmaya çaba gösteriyor. Komşusuna düşmanca davranan büyüklerin tersini yapıyor. Centilmen dayanışma gösteren davranışlar içinde hareket ediyor, gezi gençleri.

Bu krizin atlatılması sancılı olacağa benziyor, ama umutluyum. Hiç bir şey eskisi gibi olmayacak, Aziz Nesin ruhu gençlerde uyandı. Böyle gelmiş böyle gider, her şeyi yalnız O bilir, diyen neslin elinden görevi alıyor, bu güzel eşsiz miras olan gençler.

Bana ne, burası Türkiye her şey olur, demeyen gençlere selâm olsun.

Sorumlu, vicdani ahlâkı olan yazar, çizerler her gün yeni bir kitap ve antoloji yazıyor. Parklara ilgi gösteriliyor. Sitemizdeki çocuk, aile parkı, spor sahaları daha iyi kullanılıyor. Bir ağaç öldü, bir halk televizyon, dizi başlarından kalkıp sokağa çıktı. Artık insanlar paranın yenemeyeceğini, oksijen yerine parayı nefes alamayacağını anladı. Deniz kenarında gönüllü çöp toplayanlar %95, %5 atanların çöpünü toplamakla başa çıkamıyor.

Yıllarca söyledim, şimdi söylemeden bütün mağazalarda hazır kumaş torbalar bulunuyor, Didim Belediyesi çöpün geri dönüşümünü anlatan çok faydalı bir broşür hazırlamış. Dağıtımda sorun var, Belediye yazlıkçılara, yazlıkçıların Didim’e gösterdikleri ilgi artıyor, yerli gazeteler internette okunuyor.

Bu yazımda girişten anlaşıldığı gibi parktan bahsedeceğim. Önümde Türkiye Gezi Parkları Atlası var. Sadece bir parktan, bana yakın olan Büyük Menderes Deltası parkından bahsedeceğim.

Eşsiz Miraslar, milli park fikri Amerika Birleşik Devletleri’nde 1869 yılında ortaya atılır.

Kaliforniya eyaletinde Yosemite yöresinde doğal güzellik ve özelliklerini koruma amaçlanıyordu. Üç yıl sonra çıkarılan bir kanunla dünyada ilk millî park ilan edilmiş oluyor. Almanya ve Avrupa millî parkları hakkında elimdeki Türkçe ve Almanca kaynakları henüz okuyup bitirmedim.

Türkiye’de millî park terimi 1940’lı yılların sonlarına doğru kullanılmaya başlıyor, 1958 yılında ilk Millî Park Yozgat Çamlığı oluyor. Uluslararası Doğayı Koruma Birliği’nin (IUCN) tanımı esas alınır. Bilimsel ve estetik özellikler yanında tarih ve benzeri kültürel özellik taşıması gerekir.

Uluslararası bilimsel, eğitsel, sportif, eğlence ve dinlenmeye elverişli, önemli alan 1000 hektar genişliğinde kara ve su alanları milli park sayılır.

Tanımda bahsedilen değerlere bakınca Türkiye’nin coğrafi kıymetli bir hazinedir. 40 millî parktan 13’ü ören yeridir.

Diğerleri arkeolojik, evrensel kültür tarihi ile insanlığın ortak mirasıdır. Her biri belli bir tarihi döneme ışık tutmaktadır. Anadolu biyolojik açıdan kıta özelliği taşıdığı için tüm Dünya’dan uzmanlar araştırma yapmak için geliyor. Avrupa kıtasının tamamında görülen tohumlu bitki türü 12.000 civarında iken, her yıl 50 yeni tür yetişen Anadolu’da 10.000 tür olduğu tespit edildi. Hayvan türleri bir buçuk katı, yani 80.000 türü aştığını biyoloji uzmanları raporlarında yazıyor. Hem bitki hem hayvan türü nesillerin yaşaması doğaya sahip çıkan millî parkların korunmasına bağlı. Sayıların artması, olanları tahrip edip, zarar getirecek yeni yasal düzenlemelerden mutlaka kaçınılması gerekiyor. Türkiye’nin bu eşsiz miraslarına sahip çıkmak için bireylere sorumluluk düşüyor.

Didim’de bazı sitelerin bahçelerinden bir cins palmiyeler kesilmiş. Ağaçkesen kırmızı bir böceğin aşırı çoğalması neticesinde bulaşmış. Yazılı bir kaynak bu konuda elimde yok, ama duyduğuma göre böyle ağaçkesen böceği artık ormanlarda nesli tükenmeye başlıya Guguk kuşların yeterli sayıda olmadığından dolayı çoğalıp ağaca zarar verdiği sanılıyor. Didim’e ithal çamlarla geldiği söyleniyor. Bireyin haber alma bilgilendirme hakkına önem verilmediği için duyumlarımı yazıyorum, bu konuda okuyacak bir kaynak bulamadım.

 

Milli parklar 

 

Ege Denizi kıyısında olan Dilek Yarımadası 27 bin 675 hektar genişliğinde bir alanı kaplıyor. Büyük Menderes Deltası’nda denize karışan tatlı su çok çeşitli, lezzetli balıkları barındırıyor. Sınırları Aydın’ın Kuşadası ve Söke ilçelerine dayanıyor. Söke-Didim Karayolu’nun batı kesimindedir ve Taşburun Mevkii’nde son bulmaktadır. 1966 yılında park statüsüne kavuştu. Doğanbey köyünde tanıtım merkezi vardır.

Millî Parkta 95 familyaya ait tür, alttür ve varyete düzeyinde 804 taksona mevcuttur. Akdeniz flora bölgesinde yer aldığı halde Avrupa Sibirya grubu türü de parkta yetişiyor.

Bu nedenle Avrupa Konseyi flora biyogenetik rezerv alanı kabul etti. Anadolu kestanesi, kartopu, Finike ardıcı, pırnal meşesi, dallı servisi bulunan ağaç ve bitkiler. Akdeniz foku, yabandomuzu, vaşak, terk edilmiş yabani sığırlar sayılamayacak kadar çeşitli hayvan türü parkta yaşıyor. Deltada 250 kuş türünden 70 türü devamlı burada kalıcı. Ayrıca 42 tür sürüngen var. Ege’de 4, Marmara’da 5, Akdeniz’de 7, Karadeniz Bölgesinde 6 Millî Park var. Deniz kenarında yaz tatilinde olan Avrupa Türklerine en yakın parkı görmelerini tavsiye ediyorum. Çevre dernekleri yürüyüş, gezi düzenliyor.

Çok yaşayan değil, çok okuyan, dinleyen, gezen bilir.

Hoşça kalın!

 

İlter Gözkaya – Holzhey 

Emekli Öğretmen 

Kaynak:

Türkiye Gezi Parkları Atlası

Yayıncı: Doğan Burda, Temmuz 2013