Mocca Dergisi’ne maddi ve manevi desteklerini esirgemeyen iş adamlarını ziyaret ediyorum. Bu ziyaretlerimde bana Ayhan Eşgünoğlu eşlik ediyor.
İş adamlarımızı iş başında görünce göğsüm kabardı. Firmalarını büyütmek için gayret sarf eden işadamlarımız var. Bazıları Türkiye’ye de yatırım yapmaya başlamışlar. İstihdam alanı açmışlar insanımıza. 5 kişi çalıştıran da var 100 kişi çalıştıran da var. Bu iş yerlerinde Almanlar da çalışıyor Türkler de. Almanya‘ya kalifiye eleman kazandırmak için hedeflerine 500 rakamını koyanlar bile var. 500 kalifiye eleman yetiştirmek kolay bir iş olmasa gerek… Market zinciri kuran işadamlarımız var. Döner sektörü almış başını gidiyor. Sevindik, gururlandık.
Randevu alarak gidiyoruz işadamlarımızın mekânına. Güler yüzle karşılıyorlar bizi. Ziyaret süresince telefonlarını kapatıyorlar. Saygı görüyoruz. Kucaklaşıyoruz. İkramlar da bulunuyorlar. Mocca Dergisi’ne katkılarından dolayı teşekkür faslından sonra, konu dönüp dolaşıyor siyasi ve dini konulara. Aynı görüşleri paylaştığımız işadamlarımızda var paylaşmadığımız da. Buna rağmen kırıcı olmadan konuşabiliyoruz. Değişik dünya görüşüne mensup olan işadamlarımız bize, bizler de onlara saygı gösteriyoruz.
Sonunda konu Berlin’e geliyor. Eğitim eksikliğinden muzdarip olmayan işadamımız yok. Sıkıntılı bir konu. Genel olarak gençlerimizin fazla sorumluluk almamaları, almak istememeleri, hedeflerinin olmayışı, iyi bir meslek edinmek ve üniversitede okumak gibi heveslerinin olmadığı yönünde fikir birliği hemen oluşuveriyor. Üniversitede okuyanların da özel olarak kendilerini yetiştirmek gibi bir çalışma içinde olmadıkları ortak kanı.
Dil konusu da geliyor masaya. Anadilin unutulmaması yönünde uzlaşma var. Nasıl olacağı konusuna, nasıl yapalım konusuna gelince; çözüm önerilerinde söyleyecek fazla şeyler bulunamıyor, bulunsa da burada ayrılıklar hemen başlayıveriyor. Ailenin görevini yeterince yapmadığı, T.C. Devleti’nin insanına sahip çıkmadığı, sadece konuştuğu hemen ilk madde olarak söyleniveriyor. İşadamlarına da elbette görevler düştüğü ancak işadamlarına ciddi projelerle gelinmediği konuşuluyor.
Kurumsallaşmanın çok geç başladığı ve istenilen düzeyde olmadığı, Berlin’de üniversiteli öğrencilerin istifade edebilecekleri bir yurdun olmayışı, ilkokuldan liseye kadar hatta üniversiteye kadar eğitim alanına yatırım yapılmadığı bu konuda oluşmuş toplumsal bir iradenin de olmadığı konuşuluyor.
Dini konularda sıkıntılar var. Alevi, Sünni kavgası başlıyor gibi. Benden söylenmesi. Dini cemaatlerin bir araya gelerek buradaki meseleleri çözmek için adım atmadıkları konuşuluyor. Camilere, “Cami A.Ş.” diyenler var. Helal ve haram konusunda ise büyük sıkıntılar var. Helal et-Haram et. Cemaatler kendi kasaplarının etlerini helal ilan ederken diğer cemaatin kasabının etini haram ilan ediyormuş. Aslında konu dini olmaktan çıkmış, ekonomik hale gelmiş. Din sosuyla, cemaatler ekonomilerini güçlendirmekle meşgullermiş. Velhasıl yapılacak çok iş var. Nelerin yapılacağı da aşağı-yukarı belli olmuş. Ama, nasıl yapılacağı konusunda problemler var.
Bu arada sevgili Ayhan, Ali ile Hasan’ı hatırlattı bana. Kraliçe Sophie Charlotte’nin hizmetinde bulunan iki Türk esirden bahsetti. Ali ve Hasan adında 20 yaşlarında iki Osmanlı genci bunlar. Üçüncü Viyana kuşatması sırasında esir alınmışlar. Önce Hannover’e sonra da 1684’te ganimet olarak Berlin’e getirilmişler. Berlin’e getirilen iki Osmanlı esir önce vaftiz edilerek Hıristiyanlaştırılmışlar. Daha sonra Christian-Friedrich Aly ve Friedrich Hassan olarak da isimleri değiştirilmiş.
Kraliçe Sophie-Charlotte’nin hizmetinde kısa zamanda hizmetleri ve sadakatlarıyla sarayda ün salmışlar. Her ikisi de Charlottenburg sarayına yaklaşık 100 metre uzaklıktaki Schlossstr. 4 ve 6 numaralı kendilerine ait evde yaşamışlar.
Konu ile ilgili yazılı bir kitap var bende, eskiciden almıştım dedi Ayhan, gittik evine o kitabı aldık. Almanca yazılmış. Seelingerstr. 14 14059 Berlin adresinde bulunan bir dernek yayınlamış. Derneğin adı; Kiezbündnis Klausenerplatz e.V. , Eigenverlag basmış, basım tarihi 2010.
Gittik o adrese. Bir plaket var. Bu plaket Hasan’ın evinin olduğu yerde. Bugün orada Kilise var. Plaket kilisenin duvarında. Ali’nin evinin de 4 numarada olması gerekiyor. Yaşlı bir Alman aileye sorduk. Ali’nin evini. “Ne o geriye mi alacaksınız Ali’nin evini, geçti o dönemler avucunuzu yalarsınız.” Dediler. Çok da ciddi söylediler ve de tonlayarak söylediler.
Berlin’de yaşayan insanımız en azından verilen adrese gidip burada fotoğraf çekilmelidir. Çünkü daha sonraları Ali ve Hasan o Alman çift gibi olan, o günkü Almanların gazabına uğruyorlar, evlerini satıyorlar geçimlerini sağlamak için, ilaç parası almak ve doktora gidebilmek için. Sonunda sefalet içinde ölüyorlar.
Bilhassa çatı kuruluşu olan derneklerimiz çalışmalar yaparak, Ali ve Hasan’ın büstlerini oraya diktirmek için çalışma yapmalıdırlar. Bu vesile ile Berlin’e gelen bu insanlara yapılan kötü muameleler orada her sene anlatılmalıdır. “Vaftiz” edildikleri ve “isimlerinin değiştirildiği”, daha sonra “sefalet” içinde öldükleri orada anlatılmalıdır.
Sonra da Talat Paşa’nın Ermeni komitacı ve suikastçı Soğomon Tehleryan tarafından öldürüldüğü (15 Mart 1921) Charlottenburg semtindeki Hardenbergstrasse’ye, evinin önüne gittik. Orayı da fotoğrafladık.
Çatı kuruluşları Talat Paşaya ’da sahip çıkmalıdırlar. Hatasıyla, sevabıyla O bir Osmanlı paşasıdır. Oraya da bir anıt diktirmek için çalışmalar yapılmalıdır. O anıtın önünde, Talat Paşa vesile edilerek “Birinci Dünya Savaşı” na Osmanlı’nın nasıl sokulduğu, Ermenilerle olan kavganın asıl sebeplerinin neler olduğu, Talat Paşa’nın “tehcir” emrini kimden aldığı…, Orada her sene anlatılmalıdır. Anlatılmalıdır ki, genç nesiller Osmanlı’yı oturması gereken koltuğa oturtsunlar…
