ADAM GİBİ ADAM OLMAK

Adam gibi adam olmak deriz; mert, yiğit, sözünün eri olan kişileri tanımlarken. Asıl maksadımız kendimizi tanımlamaktır. Kendimizin dışındaki insanların adam olmadığını îmâ ederiz böylece. Adamlıkla ilgili ne kadar olumsuz sıfat varsa başkasınındır, olumlu sıfatlar ise kendimize aittir.  Bizde hata yoktur. Olamaz da. Hatalı olanlar hep başkalarıdır. Anlatılmak istenen tam da budur. 

Adamlık okumakla elde edilmez. Sadece okumakla adam olunamayacağı bir gerçektir. Dünyanın bütün kitaplarını yalayıp yutsanız, en iyi üniversitelerinde de okusanız adam olmayı yine de beceremeyebilirsiniz. Adam olmak vicdanla, duyguyla alakalı bir vasıftır. İstisnalar vardır elbet. 

Adamlık, asaletten gelir. Önce asalet lazımdır, yani asil bir soydan gelmek lazımdır. Sonra da uygun bir çevrede yetişmek gerekir. Hem aile ve hem de çevre terbiyesi olmalıdır adamlığın temelinde. Daha sonra iyi bir eğitim gerekir. Boşuna dememişler atalarımız “ağaç yaş iken eğilir” diye. Çocuk küçük yaşlarda eğitilmeye başlanır, belli bir yaştan sonra çocuk artık eğitilemez hale gelir. Hele o çocuk bir de her şeyi bilen cinsinden bir aileye mensup ise ve de ergenlik yaşı sendromunu yaşıyorsa onu eğitmek daha zordur. Çünkü, dünya onun etrafında dönmeye başlamıştır. O adamım deyip ortalıkta gezer durur, kendini hiçbir olaydan sorumlu tutmaz. Olup bitenlerden habersizdir, sadece yer-içer, yatıp-kalkar ve zorunlu ihtiyaçlarını giderir. 

Adam olmak, zor zanaattır. Ona adam gibi adam denir. Her haliyle güvenilir insan demektir. Ona güvenebilirsin. Canını ve aileni bile emanet edebilirsin. Çünkü o adam gibi adamdır. O kendisine yapılmasını istemediği bir şeyi başkasına asla yapmaz. Yapana da müsaade etmez. Hatır için konuşmaz. Adam gibi adam deyimi tam da onun için söylenmiştir…

O köklerine bağlıdır, taklitçi değildir, başkasına özenmez, kendinde olan güzel hasletlere  sahip çıkar, yaratılmışlara yaratandan dolayı saygılıdır.

O omurgalıdır. Dik durur, rüzgara göre yön değiştirmez. 

Ona  neden omurgalıdır dedim: 
Çünkü omurga, genel olarak canlılarda bulunan bir mekanizmadır!  

Allah, ‘kainatın en şerefli mahluku’ olarak nitelendirdiği insanı tasarlarken, omurgayı esas almıştır!

-Dik dursun, 

-eğilmesin,  

-bükülmesin,  

-kırılmasın diye böyle tasarlamıştır. O harika yaratığı, bir omurga üzerinde biçimlendirmiştir.

Dolayısıyla, adam gibi adam olmanın ilk şartı; 

-omurgalı bir varlık olmanın şuuru ile hareket etmektir!
Adam olmak için; sadece iki ayak, iki göz, iki kulak, burun ve ağız yetmez!
-ikinci şartı; fıtrî değerleri özünde toplamaktır!

-üçüncü şartı; yalan dünyanın sahte görüntüsüne itibar etmemek; hakkın, hakikatin peşinden gitmektir! 

Hak bellenen yolda tek başına bile olsan yürümektir!  

-dördüncü şartı; meşhur olmak, anlı-şanlı olmak, namlı olmak ile gerçekten büyük olmak arasındaki kalın çizgiyi iyice idrak etmektir!  

-beşinci şartı; olduğu gibi görünmek, göründüğü gibi olmaktır! 

Korkaklığa, namertliğe, kalleşliğe, mandacılığa, emperyalizme prim vermemektir!

Adam gibi adam; giyinişi ile, cebindeki parası ile, boyu posu ile, güzel konuşması ile tanınan biri değildir! 

-O, Diyojen’in gündüz vakti ‘mum’ ile aradığı adamdır! 

-O nokta kadar menfaat için, virgül kadar eğilmez! 

-Düşman belledikleri onun sırtını yere getiremezler, dost gibi gözükenlerdir  onu arkadan vuranlar!

-O gücünü; oturduğu koltuklardan, bulunduğu mevkilerden almaz, aksine o oturduğu koltuğa güç ve şeref verir! 

-Onun karakterinde; bukalemunluk, ikiyüzlülük, kahpelik ve kalleşlik yoktur!

-O çevresindekilerin alkış ve yuhalamalarına fazla önem vermez! 

-Onlar bilirler ki, en küçük bir başarısızlıkta, alkış sesleri bir anda yuhalamalara dönüşebilir! 

-Onların, en nefret ettikleri kişiler, şahsi çıkarları için vicdanlarını köleleştirmiş olan insanımsı yaratıklardır! 

O insanımsı yaratıklar, adam gibi adamlara gördükleri her yerde havlayıp saldırıya geçerler! 

Adam gibi adamların kulakları, kin ve intikam çığlıklarına kapalıdır! 

Onlar için en sadık dost ölümdür. Onlar seviyesizliklere sadece gülüp geçerler! 

Onlar, sarp yokuşların yolcusudurlar, o yol tuzaklarla doludur, orada yürümek yürek ister!  

      
Velhasıl, ‘adam’ olmak, hele hele ‘adam gibi adam’ olmak; 

‘omurga’ sahibi olamayan, 

‘dik’ duramayan, 

‘kula kul olmayı’ kendisine ilke edinen, 

‘başkalarından’ emir alıp onların borusunu öttüren, 

‘gelene ağam, gidene paşam’ demeyi marifet sayan, 

‘iktidar sahiplerinin’ etrafında pervane olan; 

-düzenbaz,

-yağcı,

-dalkavuk,

Ve yardakçı tabakası ile el ele verip, günlük ihtiyaçlara göre rotasını tayin eden sürüngenlerin ağızlarına alacakları, ayağa düşürecekleri basit kişilerin vasfı değildir!

Kur’an adam olmayan o insanımsı yaratıkların sıfatlarını sayar döker ve şöyle der:

“İstediler ki, sen alttan alıp gevşek davranasın/ 

Yağcılık edesin de onlar da yağcılık etsinler/ 

Yumuşaklık göztersinler. 

Şunların hiçbirisinin önünde eğilme, onlara uyma: Çok yemin eden, bayağı-alçak, alaycı, gammaz, koğuculuk yapmak için fırsat kollayan, hayrı engelleyen, sınır tanımaz-saldırgan, günah içinde debelenen, kaba-saba, obur, bütün bunlardan sonra da soyu bozuk, kötülük yapmakla damgalanmış, görgüsüz, insanlıktan nasibini almamış, mal sahibi ve oğul sahibi olmuş da ne olmuş? Şımarığın teki işte. 

Ayetlerimiz ona okunduğunda şöyle der: “Bunlar daha öncekilerin masallarıdır. Yakında biz ona göstereceğiz dünyanın kaç bucak olduğunu. Alnının ortasına basacağız damgayı, burnunu sürteceğiz yere! “ (Kalem 9-16)

“Bir selamla selamlandığınızda, siz ondan daha güzeliyle selam verin ya da aynıyla karşılık verin…” (Nisa Suresi, 86) 

İlim adamları ve bazı kanaat önderleri de tanımlamışlar Adam gibi Adamları:
-“Nice insan gördüm üzerinde elbise yok. Nice elbise gördüm içinde insan yok.”

(Mevlâna)

-“Cahille oturup bal yiyeceğine, alimle oturup kuru ekmek ye.”( Mevlâna;)

– “Parası olmayan adamı, adamlığı olmayan zengine tercih ederim.” (Victor Cousin) 

-“İlim ilim bilmektir

İlim kendin bilmektir

Sen kendini bilmezsin

Ya nice okumaktır.”(Yunus Emre)

-“Sorgulanmamış bir hayat yaşamaya değmez.”(Sokrates)

-“Ben bilmediğimi bildiğim için diğer insanlardan farklıyım.”(Sokrates)

-“Acı duyabiliyorsan, canlısın. Başkalarının acısını duyabiliyorsan, insansın.”

(Leo Tolstoy)

“İkilik kinini içimden atıp
Özde ben bir insan olmaya geldim
Taht kuralı Âriflerin gönlünde
Sözde ben bir insan olmaya geldim
Serimi meydana koymaya geldim

Meğerse âşk imiş canın mayası
Ona mihrap olmuş kaşın arası
Hâkk’ın işlediği kudret boyası
Yüzde ben bir insan olmaya geldim
Serimi meydana koymaya geldim

Bütün Mürşidlerin tarif ettiği
Sadıkların menziline yettiği
Evliyanın Enbiyanın gittiği
İzde ben bir insan olmaya geldim
Serimi meydana koymaya geldim

Ben de bir zamanlar baktım bakıldım
Nice yıllar bir kemende takıldım
O âşkı mecazla yandım yakıldım
Közde ben bir insan olmaya geldim
Serimi meydana koymaya geldim

Süregeldim âşk meyini içerek
Herbir ak’ı karasından seçerek
Varlık dağlarını delip geçerek
Düzde ben bir insan olmaya geldim
Serimi meydana koymaya geldim

Gör ki Nimri Dede şimdi neyleyip
Gerçek âşkı her yönüyle söyleyip
Her türlü sefaya veda eyleyip
Sazda ben bir insan olmaya geldim
Serimi meydana koymaya geldim.”(Nimri DEDE)

Ne mutlu, sırf ‘yaratana karşı’ sorumluluğunu yerine getirmek için ‘adam gibi adam’ olmayı ilke edinenlere!

Rüştü Kam