HAYAT AĞACI

İnsanlığın birçok alışkanlığı aslında tüm toplumlarda ortak. Temelde ise tabiatın bahşettiği yaşamsal fonksiyonlarla çok ilintili.

Geçtiğimiz günlerde kaybettiğimiz ünlü tarihçi ve arkeolog Prof. Dr. Muazzez İlmiye Çığ Hoca çam süslemesi ile ilgili çok kıymetli açıklamalarda bulunmuş…

İnanç ve geleneklerin insanlık için, varoluş felsefesi; karşılıklı saygı ve hoşgörü için ne denli önemli olduğunu bilmek, birbirimizi anlamak için mutlak mihenk taşları.

Çok tartışılan yeni yıl kutlamaları ve çam ağacı süslemeleri ile ilgili Muazzez hocamız bakın, ne anlatmış.

…….

“Çam ağacı süslemek tamamıyla Türk adetidir.” Bu adet Türkler’den Avrupa’ya geçmiştir.

“Eski Türklerde yerin göbeğinden göğe kadar bir ağaç tasavvur ediliyor ve buna Hayat Ağacı deniyordu.

Bu Sümerlerde de vardı.

Bir ucunda Gök Tanrısı duruyordu.

Halen Orta Asya’da 22 Aralık’taki gündönümünde, evlerine Akçam Ağacı getirip, dallarına ertesi sene için Tanrı’dan niyaz ettikleri şeyler, adak olarak istedikleri şeyler için kurdele koyuyorlar.

Türklerdeki bu ağaç süslemenin Hristiyanlıktaki Noel ile bir ilgisi yoktur.

Bu adet, daha sonra Türkler yoluyla Avrupa’ya geçmiş, 16’ncı yüzyılda Almanya’da başlamış ve buradan da dünyaya yayılmıştır.”

Coğrafi bir olgu olarak, 21/22 Aralık gecesi, günler uzamaya, geceler kısalmaya başlar.

Eski Türkler’in inanışlarına göre, Güneş, 21/22 Aralık gecesi, KARANLIĞI yenmekte ve bugüne “NARDUGAN” denmekteydi.

Nar=Güneş,

Dugan, Tugan= Doğan

Nardugan= Doğan Güneş, anlamına gelir.

Türkler, Nardugan’da, Hayat Ağacı (Sonsuz Hayat)’nı temsilen bir Akçam’ın altına duaları Tanrı’ ya gitsin diye hediyeler koyuyorlar, ağacın etrafında şarkılar söyleyip oyunlar oynuyorlardı.

Yaşlılar ziyaret ediliyor ve bir arada yemek yeniyordu.

Bu gelenek halen Tatarlar, Başkırlar, Çuvaşlar ve Karaçay- Malkarlar tarafından yaşatılmaktadır.

“Hayat Ağacı” (Sonsuz Hayat) motifi, Hitit, Urartu ve daha sonraki dönemlerde Selçuklular ve Osmanlılar’ da farklılık gösterse de göze çarpar.

Halı ve kilim desenlerinde de, “Hayat Ağacı” motifi sıklıkla görülür.

Nardugan’da Ağaç süslemek eski Türk kilimlerinin başlıca motifidir.

……………,

Bu değerlendirme mitolojik bir hikâye, ya da bir varsayım değil. Bilim insanlarının onlarca yıl süren, yüzlerce araştırmalarının sonucundaki bulguları…

Bilelim ki birbirimizi ve ortak değerlerimizi sahiplenelim, anlayalım, anlatalım…

Maalesef bilmemezliklerimiz yüzünden, dinler gibi kutsal kavramların zaman içinde sahiplendiği bu değerler, toplumların yaşamlarında inançlar kadar katı kurallar ve gelenekler haline gelmiş, çok acıdır ki, radikal çatışmalara bile yol açmış.

Sevgiyi, hoşgörüyü, karşılıklı saygıyı temel alan dinlerin, medeniyetin zirve yaptığı bu çağda bile kötü niyetli güçlerin elinde tehlikeli oyuncaklar gibi kullanılmasına neden olmuş.

Buna son acı örnek, Almanya`nın Magdeburg kentinde yaşandı. İnsanların çocukları ve sevdikleri ile ziyaret ettikleri geleneksel Noel pazarı yine bir sapkın tarafından kana bulandı. Beş kişi öldü, 200’den fazla kişi yaralandı. Tıpkı 2016.  Berlin’de Noel pazarında kalabalığın üzerine kamyon sürerek 13 kişinin ölümüne ve onlarca kişinin yaralanmasına neden olan bir sapkın gibi ..

Yine 2018 yılında Fransa’nın Strazburg kentinde beş kişinin öldüğü ve çok sayıda kişinin yaralandığı iğrenç saldırı gibi … 

Anlamak imkânsız, çünkü hiçbir neden, bu kötülüğün açıklaması olamaz.

Ömrümün nerdeyse tamamına yakınını geçirdiğim bu ülkede, istisnalar dışında, inançlara duyulan saygıyı ve hoşgörüyü kimse abartıyorsun demeden, övebilirim… Ramazan ayında oruç tutanlara gösterdikleri kolaylık ve saygıyı, bizim bayramlarımızda, bizim dilimizde “Bayramınız kutlu olsun “diyen Alman dostlarımızı düşününce, onların kendi ülkelerinde, dini bayram günlerini kana bulayan zihniyet, utancın çok ötesine geçti. Tiksindim…

Aşırı sağcı partilerin ekmeğini büyüten bu katiller, kimlerin maşası bilmem ama insanlık düşmanı oldukları şüphe götürmez.

Magdeburg`daki kanlı saldırının ardından zihnime kazınan küçük Andre`nin fotoğrafı, eminim Almanya`daki seçmenin vicdanını da gerçekte hiç arzu etmediği tercihlere yöneltecek… Ve bu yine tüm hepimizin geleceğini üzgünüm ki, olumsuz yönde etkileyecek.