0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Moskova’nın Ukrayna’ya karşı savaşı ve karşılığındaki şiddetli mali tepki, yalnızca Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’in yönettiği Rusya’ya ekonomik bir felaket getirmiyor.

Rusya’ya verilen tepkiler aynı zamanda küresel ekonomiyi de tehdit ediyor. Finansal piyasaları sarsan tepkiler, Özbek göçmen işçilerden Avrupalı tüketicilere ve Yemenli aç ailelere kadar herkes için hayatı daha da zor hale getiriyor.

Putin’in birlikleri Ukrayna’yı işgal etmeden önce bile küresel ekonomi, artan enflasyon, tedarik zincirlerindeki sıkıntı, düşen hisse senedi fiyatları gibi bir dizi yükün altında eziliyordu

Ukrayna krizi, hem küresel ekonomide var olan yükleri arttırdı hem de olası çözümleri karmaşık hale getirdi.

Küresel bankalardan oluşan bir ticaret grubu olan Uluslararası Finans Enstitüsü’nün başkan yardımcısı Clay Lowery yaşananları “Aslında alışılmadık bir durum içindeyiz” diye tanımladı. Lowery, “Tahmin edemeyeceğimiz sonuçların olduğunu biliyoruz” diye ekledi.

En azından şimdilik, Rusya ve Ukrayna küresel ekonomik güç merkezi ülkeler olmadığı için, küresel ekonomiye verilen zarar nispeten hafif görünüyor.

Her ne kadar bu iki ülke, enerji, değerli metaller, buğday ve diğer emtia ürünlerinin ihracatçıları olduklarından dolayı önemli olsalar da, ekonomileri dünya gayri safi yurtiçi hasılasının yüzde ikisinden daha azını oluşturuyor.

Ayrıca çoğu büyük ekonominin Rusya ile ticari ilişkileri sınırlı. ABD için Rusya ile ticaret oranı, yaptığı toplam ticaretin yüzde 0,5’iyken, Çin için bu oran yaklaşık yüzde 2,4.

Oxford Economics’in baş ekonomisti Adam Slater, büyük bir tırmanışın yaşanmaması durumunda “Savaşın ABD, Çin ve gelişmekte olan dünyanın çoğu üzerindeki etkileri sınırlı olmalı” dedi. Ancak savaşta tırmanışın yaşanmaması ihtimali imkansızın ötesinde görülüyor.

Slater, bu sene küresel gayri safi yurt içi hasılada yalnızca yüzde 0,2’lik bir düşüş öngörüyor.

Küresel gayri safi yurt içi hasılada büyük bir rolü olmasa da Rusya, hayati derecede önemli bir petrol, doğalgaz ve metal tedarikçisi. Bu mallardaki fiyat artışlarının dünya çapında ekonomik zarara yol açacağına kesin gözüyle bakılıyor.

Avrupa, doğalgazının yaklaşık yüzde 40’ını ve petrolünün yüzde 25’ini Rusya’dan sağlıyor.

Avrupa kıtası için, Rusya’nın savaşı, enflasyonun kontrolden çıkması, diğer bir ekonomik gerileme veya her ikisi olasılığın gerçekleşmesi ihtimalini önemli ölçüde artırdı.

Ekonomik kuşatma

Putin’in saldırganlığına öfkelenen ABD ve diğer Batılı ülkeler, büyük bir ekonomi olan Rusya’yı eşi görülmemiş çapta ve şiddette yaptırımlarla hedef aldılar.

Bu ülkeler, büyük Rus bankalarını SWIFT uluslararası ödeme sisteminden attılar ve Rusya’ya yüksek teknoloji ihracatını sınırladılar. Ayrıca, Moskova’nın döviz rezervlerini kullanması da ciddi şekilde kısıtlandı.

Rusya’ya karşı hızlı ve birleşik uluslararası misilleme, Putin rejimini şaşırttı gibi görünüyor.

High Frequency Economics baş ekonomisti Carl Weinberg, “Dünya ya da çoğu ülke Rusya’yı ekonomik kuşatma altına alıyor” diye yazdı.

Yaptırımlar kısa sürede hasara yol açtı. Rus rublesi Pazartesi günü düşerek, rekor seviyeye geriledi.

Mevduat sahipleri, paralarını zor durumdaki bankacılık sisteminden çekebilmek için ATM’lerde sıraya girdiler. Google Pay ve Apple Pay’in ülkeden çıkmasıyla Ruslar, metro hatlarındaki bilet gişesi sırasında mahsur kaldı.

Uluslararası Finans Enstitüsü, Rus ekonomisinin bu yıl çift haneli bir daralma yaşamasını öngörüyor. Böyle bir olası durum, 2009 senesinde yaşanan Büyük Buhran’daki yüzde 7,8’lik düşüşten bile daha kötü.

Oxford Economics, 1980 ve 1988 yılları arasındaki İran-Irak savaşından 1999 yılındaki NATO’nun Sırbistan’a yönelik bombalama harekatına kadar uzanan savaşlardan elde edilen verilerin, Ukrayna ekonomisinin yüzde 50 ila yüzde 60 oranında çöküşünün mümkün olduğunu gösterdiğini söyledi.

Avrupa için zor zamanlar

Rusya kaynaklı enerjiye bağımlılığı ile Avrupa ekonomisi bu dönemde ayrı bir risk altında.

Doğalgaz fiyatları, savaş başladıktan sonra, önceki artışlara kıyasla yüzde 20 arttı. Bu durumda gaz fiyatları, 2021 senesinin başındaki fiyatların yaklaşık altı katı.

Gaz fiyatlarındaki artış, enflasyonda da artışa sebep oluyor ve faturaları şişiriyor. Sonuç olarak, hanehalklarının harcayacak daha az parası kalıyor. Rusya’nın açtığı savaşla birlikte, Corona virüsü vakalarındaki azalma nedeniyle pandemi kısıtlamalarının azalması ve böylelikle tüketici harcamalarında artış umudu gittikçe kayboluyor.

Ekonomik gerileme, Almanya’nın savunma harcamalarındaki artışla dengelenebilir. Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline yanıt olarak, Alman hükümetinin Alman ordusu için özel bir fona 100 milyar avro aktarmayı taahhüt etti ve savunma harcamalarını gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde 2’sinin üzerine çıkaracağını söyledi.

Tedarik zinciri sorunları

Dünyanın pandemi dönemi durgunluğundan beklenmedik şekilde güçlü bir şekilde çıkması, şirketleri artan müşteri talebini karşılamak için mal üretmeye zorladı. Üretim için de şirketler, yeterli hammadde ve bileşen bulmak için mücadele etmek durumunda kalıyor.

Hali hazırda yoğunluktan zorlanan fabrikalar, limanlar ve nakliye sahaları, eksiklikler, nakliye gecikmeleri ve daha yüksek fiyatlar anlamına geliyordu.

Rus ve Ukrayna endüstrilerindeki aksaklıklar, pandemi öncesi normal koşullara dönüşü geciktirebilir.

Moody’s Analytics’in baş ekonomisti Mark Zandi, Rusya ve Ukrayna’nın birlikte yarı iletken yapımında kritik öneme sahip dünya çapındaki neonun yüzde 70’ini ürettiğini belirtti.

Bu durum özellikle endişe verici çünkü dünya ve özellikle otomobil üreticileri hali hazırda bilgisayar çipi sıkıntısı çekiyor.

Zandi, Rusya ve Ukrayna’nın birlikte, yolcu jetleri yapımında kullanılan dünyadaki titanyumun yüzde 13’ünü ve arabalara, cep telefonlarında ve diş dolgularında kullanılan paladyumun yüzde 30’unu sağladığını söyledi.

Rusya ayrıca elektrikli araba pilleri ve çelik üretiminde kullanılan nikelin önemli bir üreticisi.

Foley & Lardner LLP’nin tedarik zincirlerinde uzmanlaşmış ortağı Vanessa Miller, “Tedarik zincirlerinin yetişmesi imkansız” dedi.

Orta Asya’da olası sorunlar

Çatışma ve yaptırımlar, Rusya’nın Orta Asya’daki komşularına da zarar verecek. Kendi işgücü yaşlandıkça Rusya, Özbekistan ve Tacikistan gibi ülkelerden genç göçmen işçilere yöneldi. Göçmen işçilerin ailelerinin geçimi, eve gönderilen paraya, yani havalelere dayanıyor.

Rusya Merkez Bankası’na göre, 2020’de pandeminin zirvesinde bile, Rusya’dan Özbekistan’a yapılan havaleler 3,9 milyar doları ve Kırgızistan’a yapılan havaleler 2 milyar doları aştı.

ABD Barış Enstitüsü’nde Orta Asya uzmanı Gavin Helf bu hafta, “Ruble üzerindeki baskı, yabancılar üzerindeki bankacılık kısıtlamaları ve uzun vadede Rusya’daki işgücü piyasasının çöküşü Orta Asya üzerinde anlık ve derin bir ekonomik etkiye sahip olacak” diye yazdı.

Gıda malzemelerinde sıkıntılar

Ukrayna ve Rusya, dünya buğday ihracatının yüzde 30’unu, mısırın yüzde 19’unu ve gıda işlemede kullanılan ayçiçek yağının yüzde 80’ini karşılıyor. Rus ve Ukrayna’daki mahsullerin çoğu, Yemen ve Libya gibi fakir, istikrarsız ülkelere gidiyor.

Doğu Ukrayna’daki çiftliklere yönelik tehdit ve Karadeniz limanlarından yapılan ihracatın kesilmesi, fiyatlar 2011 senesinden bu yana en yüksek seviyelerdeyken ve bazı ülkelerde gıda kıtlığı yaşanırken gıda arzını azaltabilir.

Massachusetts Amherst Üniversitesi’nde işletme profesörü olan Anna Nagurney, tüm bu olası sonuçları “son derece rahatsız edici” olarak nitelendirdi.

Nagurney, “Buğday, mısır, yağlar, arpa, un, gıda güvenliği için son derece önemli” dedi. Nagurney, “özellikle dünyanın daha fakir bölgelerinde” diye ekledi.

Nagurney, limanlar, havaalanları ve demiryolu hatları kapalıyken ve genç Ukraynalı erkekler Rus işgaline karşı savaşırken “Hasatı kim yapacak? Taşımayı kim yapacak?” diye sordu.

Artan fiyatlar

Ukrayna’da yaşanan savaş, Federal Rezerv ve diğer merkez bankaları için yüksek riskli bir döneme denk geliyor. FED ve bu bankalar, geçen yıl enflasyondaki artışa hazırlıksız yakalandılar. Bu artış çoğunlukla, ekonominin beklenmedik şekilde güçlü toparlanmasının sonucu.

Ocak ayında, ABD’deki tüketici fiyatları bir önceki yıla göre yüzde 7,5 artarak 1982’den bu yana en büyük sıçramayı gerçekleştirdi. Avrupa’da Çarşamba günü açıklanan rakamlar, para birimi olarak avroyu kullanan 19 ülkede enflasyonun geçen ay geçen yıla kıyasla yüzde 5,8’lik rekor bir hıza ulaştığını gösteriyor.

Şimdi, Rusya’nın küresel ekonomiyle ticaretini kesintiye uğratan savaşlar ve yaptırımlar, özellikle enerji için fiyatları daha da yükseltme riskine sahip. Zandi, Rusya ve Ukrayna’nın birlikte dünya petrolünün yüzde 12’sini ve doğal gazının yüzde 17’sini ürettiğini söyledi.

VOA tarafından geçilen Rusya’nın İşgali Dünyayı Ekonomik Tehlikelere Sürüklüyor haberinde ha-ber.com editörlerinin hiçbir editoryal müdahalesi yoktur. Rusya’nın İşgali Dünyayı Ekonomik Tehlikelere Sürüklüyor haberi web sayfamıza otomatik olarak VOA sitesinden geldiği şekliyle yer almaktadır. Bu alanda yer alan Rusya’nın İşgali Dünyayı Ekonomik Tehlikelere Sürüklüyor haberinin hukuki muhatabı haberi geçen web siteleri ve ajanslardır.