0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

ABD başkanları Nixon ve Ford dönemlerinde ulusal güvenlik danışmanlığı ve dışişleri bakanlığı görevleriyle ABD dış politikasında silinmez bir iz bırakan ve kendisine tartışmalı bir Nobel Barış Ödülü kazandıran ABD’li siyasetçi Henry Kissinger 29 Kasım’da 100 yaşında öldü.

Kissinger’ın jeopolitik danışmanlık şirketi Kissinger Associates Inc. tarafından yapılan açıklamaya göre siyasetçi, Connecticut’taki evinde öldü. Ölüm nedeni hakkında herhangi bir açıklama yapılmadı.

Özel bir aile töreni ile defnedileceği ve daha sonraki bir tarihte New York’ta halka açık bir anma töreni düzenleneceği belirtildi.

Kissinger, Beyaz Saray’daki toplantılara katılarak, liderlik tarzları üzerine bir kitap yayınlayarak ve Kuzey Kore’nin oluşturduğu nükleer tehdit hakkında bir Senato komitesi önünde ifade vererek yüzüncü yaşını geride bırakmıştı. Temmuz 2023’te Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile görüşmek üzere Pekin’e sürpriz bir ziyaret gerçekleştirmişti.

Küresel güç

1970’lerdeki Soğuk Savaş döneminin ortasında, Cumhuriyetçi Başkan Richard Nixon’ın ulusal güvenlik danışmanı ve dışişleri bakanı olarak görev yaparken, on yılın çağ değiştiren küresel olaylarının çoğunda parmağı vardı.

Almanya doğumlu Yahudi bir mülteci olan Kissinger’in, ABD’nin Çin ile diplomatik açılımından, dönüm noktası niteliğindeki ABD-Sovyet silah kontrol görüşmelerine, İsrail ile Arap komşuları arasındaki bağların genişlemesine ve Kuzey Vietnam ile Paris Barış Anlaşmaları’na varan birçok gelişmede katkısı var.

Kissinger’ın ABD dış politikasının baş mimarı olarak saltanatı, Nixon’ın 1974 yılında Watergate skandalı nedeniyle istifa etmesiyle sona erdi. Yine de Nixon’ın halefi Başkan Gerald Ford’un Dışişleri Bakanı olarak diplomatik bir güç olmaya ve hayatının geri kalanında güçlü görüşler sunmaya devam etti.

Kissinger (solda), dönemin ABD Başkanı Richard Nixon’la Air Force One uçağında Çin’e giderken – 20 Şubat 1972

New York’ta tekbirli “kutlama”

Pek çok kişi Kissinger’ı parlak zekası ve geniş deneyimi nedeniyle takdir ederken, diğerleri özellikle Latin Amerika’daki anti-komünist diktatörlüklere verdiği destek nedeniyle onu bir savaş suçlusu olarak damgaladı. Son yıllarında seyahatleri, diğer ülkelerin onu tutuklama ya da geçmiş ABD dış politikası hakkında sorgulama çabaları nedeniyle kısıtlandı.

Örneğin Müslüman halklar, ABD dış politikasının önemli bir figürü olarak hatırladığı Kissinger’a sempati duymadığını çoğu kez gizlemedi. Nitekim dün gece New York’ta İsrail’in Filistin’e saldırılarını protesto eden binlerce kişi, kurt siyasetçinin ölüm haberini aldığı anda tekbir getirerek adeta kutlama yapıyordu.

Tartışmalı Nobel

1973’te Kuzey Vietnam’dan Le Duc Tho ile birlikte kazandığı Nobel Barış Ödülü, o güne kadarki en tartışmalı ödüllerden biriydi. Nobel komitesinin iki üyesi, ABD’nin Kamboçya’yı gizlice bombalamasıyla ilgili sorular ortaya çıkınca, Kissinger tercihini protesto ederek istifa etti.

Ford, Kissinger’ı “süper bir dışişleri bakanı” olarak nitelendirirken, eleştirmenlerin daha çok paranoya ve bencillik olarak adlandırdığı dik başlılığına ve kendine güvenine de dikkat çekiyordu. Ford bile “Henry kafasında asla hata yapmazdı” demişti.

Kissinger (solda), dönemin ABD Başkanı Gerald Ford ile Brüksel’de düzenlenen OTAN zirvesinde- 1975

Başkan Ford: “Kissinger, tanıdığım en ince derili kişiydi”

Ford, 2006’da ölümünden kısa bir süre önce verdiği bir röportajda Kissinger için “Tanıdığım en ince deriye sahip kişiydi” demişti.

Asık suratı ve çakıllı, Alman aksanlı sesiyle Kissinger, bekarlık günlerinde Washington ve New York’ta yıldızlarla vakit geçiren hem havasız bir akademisyen hem de çapkın bir erkek imajına sahipti. Ona göre güç, en büyük afrodizyaktı.

Politika konusunda açık sözlü Kissinger, bir keresinde bir gazeteciye kendisini tek başına at süren bir kovboy olarak gördüğünü söylemesine rağmen kişisel konularda suskundu.

Harvard mezunu akademisyen

Heinz Alfred Kissinger 27 Mayıs 1923’te Almanya’nın Furth kentinde doğdu ve Nazilerin Avrupa Yahudileri’ni yok etme kampanyasından önce 1938’de ailesiyle birlikte Amerika Birleşik Devletleri’ne taşındı.

Adını Henry olarak değiştiren Kissinger, 1943 yılında ABD vatandaşlığına geçti, İkinci Dünya Savaşı’nda Avrupa’da orduda görev yaptı ve Harvard Üniversitesi’ne burslu olarak devam ederek 1952 yılında yüksek lisans, 1954 yılında da doktora derecesini aldı. Sonraki 17 yıl boyunca Harvard’da öğretim üyeliği yaptı.

Harvard dönemi boyunca Kissinger, 1967’de Vietnam’da Dışişleri Bakanlığı için aracılık yaptığı dönem de dahil olmak üzere, devlet kurumlarına danışman olarak hizmet verdi. Başkan Lyndon Johnson’ın yönetimiyle bağlantılarını bilgi aktarmak için kullandı.

Vietnam Savaşı’nı sona erdirme vaadi, Richard Nixon’ın 1968 başkanlık seçimlerini kazanmasına yardımcı olunca Nixon, Kissinger’ı Beyaz Saray’a ulusal güvenlik danışmanı olarak getirdi.

Ancak savaşın yükünün, 500 bin askerlik ABD kuvvetlerinden Güney Vietnamlılar’a kaydırılması süreci uzun ve kanlı oldu; ABD’nin Kuzey Vietnam’ı yoğun bir şekilde bombalaması, Kuzey’in limanlarını mayınlaması ve Kamboçya’yı bombalamasıyla noktalandı.

Kissinger 1972’de Vietnam’da “barışın eli kulağında” olduğunu ilan etti ancak Ocak 1973’te varılan Paris Barış Anlaşması, iki yıl sonra Güney’in nihai olarak Komünistlerin eline geçmesinin başlangıcından biraz daha fazlasıydı.

Dışişleri bakanlığı dönemi

1973’te Kissinger, ulusal güvenlik danışmanlığı görevine ek olarak dışişleri bakanı olarak atandı ve dış ilişkilerde tartışmasız bir yetkiye sahip oldu.

Arap-İsrail çatışmasının yoğunlaşması Kissinger’ı “mekik” olarak adlandırılan ve son derece kişisel, yüksek basınçlı diplomasinin bir markası gibi görülen ilk görevine başlattı.

Kudüs ve Şam arasında mekik dokuyarak geçirdiği 32 gün, Kissinger’ın İsrail işgali altındaki Golan Tepeleri’nde İsrail ve Suriye arasında uzun süreli bir ayrılma anlaşması imzalanmasına yardımcı oldu.

Kissinger (solda), Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile Pekin’de görüşmüştü – 17 Mart 2015

Çin’le gizli görüşme

Sovyet etkisini azaltma çabası içinde Kissinger, başlıca komünist rakibi Çin’e ulaştı ve Başbakan Zhou Enlai ile görüşmek için biri gizli olmak üzere iki defa Çin’e gitti. Bunun sonucunda Nixon Pekin’de Başkan Mao Zedong ile tarihi bir zirve gerçekleştirdi ve iki ülke arasındaki ilişkiler resmiyet kazandı.

Kissinger’ın özel asistanı olarak görev yapan ABD’nin eski Çin Büyükelçisi Winston Lord, ölümümün ardından Reuters’a verdiği demeçte eski amirini “yorulmak bilmeyen bir barış savunucusu” olarak selamladı ve “Amerika, ulusal çıkarlar için yükselen bir şampiyonu kaybetti” dedi.

Watergate skandalından etkilenmedi

Başkan Nixon’ı istifaya zorlayan Watergate skandalı, örtbas olayıyla bağlantısı olmayan Kissinger’ı pek etkilemedi; Gerald Ford 1974 yazında göreve geldiğinde Dışişleri Bakanı olarak görevine devam etti. Ancak Ford, dış politika konusunda daha fazla ses duymak amacıyla onu bir süre sonra tekrar ulusal güvenlik danışmanlığına getirdi.

Aynı yılın sonlarına doğru Kissinger Ford’la birlikte Sovyetler Birliği’nin Vladivostok kentine gitti ve burada Sovyet lider Leonid Brejnev’le bir araya gelerek stratejik silah anlaşması için temel bir çerçeve üzerinde anlaştı. Anlaşma, Kissinger’ın ABD-Sovyet gerginliğinin yumuşamasına yol açan öncü çabalarını tamamladı.

Ancak Kissinger’ın diplomatik becerilerinin de bir sınırı vardı. 1975’te İsrail ve Mısır’ı, Sina’da ikinci aşama konusunda ikna edemediği için suçlandı. Ve 1971 Hindistan-Pakistan Savaşı’nda gerek Başkan Nixon ve gerek Kissinger Pakistan’a meylettikleri için ağır eleştirilere maruz kalmışlardı. Kissinger’ın Hintliler’i “piçler” olarak andığı öğrenildi. Kurt siyasetçi daha sonra pişman olduğunu söyleyecekti.

Nixon gibi o da Batı yarımkürede sol fikirlerin yayılmasından korkuyordu ve buna karşı attığı adımlar gelecek yıllarda pek çok Latin Amerikalı’nın Washington’a derin bir şüpheyle yaklaşmasına neden olacaktı.

1970’te CIA ile birlikte demokratik yollarla seçilmiş ama Marksist Şili Başkanı Salvador Allende’yi istikrarsızlaştırma ve devirme planı yaparken, 1976’da Arjantin’deki kanlı darbenin ardından askeri diktatörlerin cesaretlendirilmesi gerektiğini söylemişti.

Kissinger (solda), Sovyetler Birliği Komünist Parti Genel Sekreteri Leonid Brezhnev ile Moskova’da görüşürken – 21 Ekim 1973

Carter döneminde hükümetten uzaklaştı

Ford’un 1976’da Demokrat Jimmy Carter’a yenilmesiyle Kissinger’ın hükümet günleri büyük ölçüde sona erdi. 1981’de göreve gelen Beyaz Saray’daki bir sonraki Cumhuriyetçi Ronald Reagan, muhafazakâr seçmen kitlesiyle uyuşmadığını düşündüğü Kissinger’a yakınlık göstermedi.

Kissinger hükümetten ayrıldıktan sonra New York’ta dünyanın seçkin şirketlerine danışmanlık hizmeti veren yüksek fiyatlı ve güçlü bir danışmanlık firması kurdu. Şirket yönetim kurullarında ve çeşitli dış politika ve güvenlik forumlarında görev aldı, kitaplar yazdı ve uluslararası ilişkiler konusunda düzenli bir medya yorumcusu oldu.

11 Eylül 2001 saldırılarından sonra Başkan George W. Bush, Kissinger’ı bir araştırma komitesinin başına getirdi. Ancak danışmanlık şirketinin birçok müşterisiyle çıkar çatışması yaşadığını düşünen Demokratlar’ın tepkisi Kissinger’ı görevinden istifa etmeye zorladı.

İlk eşi Ann Fleischer’dan 1964 yılında boşanan Kissinger, 1974 yılında New York Valisi Nelson Rockefeller’ın yardımcılarından Nancy Maginnes ile evlendi. Kissinger’ın ilk eşinden iki çocuğu oldu.

VOA tarafından geçilen Eski ABD Dışişleri Bakanı Kissinger 100 yaşında öldü haberinde ha-ber.com editörlerinin hiçbir editoryal müdahalesi yoktur. Eski ABD Dışişleri Bakanı Kissinger 100 yaşında öldü haberi web sayfamıza otomatik olarak VOA sitesinden geldiği şekliyle yer almaktadır. Bu alanda yer alan Eski ABD Dışişleri Bakanı Kissinger 100 yaşında öldü haberinin hukuki muhatabı haberi geçen web siteleri ve ajanslardır.