0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

İşin gerçeği söyleye söyleye dilimde tüy bitti. Ama ben, bu iki konuyu güncel tutmaktan kesinlikle vaz geçmeyeceğim. Beni son derece rahatsız eden, en bağışlanmazından iki dilbilgisi yanlışıdırlar bunlar.
Bir: İlki, birinci ve ikinci çoğul kişi adıllarına çoğul eki getirerek onları “bizler” ve “sizler” olarak konuşmak ve yazmaktır. Bu, son derece önemli bir kuraldışlılıktır. Kimse bana “Bu durum artık dilimize yerleşti. Onlara çoğul eki getirmek kurala aykırı değildir.” masalı anlatmasın! Bir kural; ancak, onu koyma yetkisi olan kurum tarafından kaldırılır ya da değiştirilir. Bu konuda tek yetkili, beğenirsiniz ya da beğenmezsiniz, Türk Dil Kurumu’dur. Kurum bu kuralı değiştirdi de benim mi haberim yok? Durum buysa, yani kurum kuralı değiştirdiyse ne zaman ve nasıl değiştirdi? Bir bilen beni de bilgilendirsin de ben de doğrusunu öğreneyim, bu saplantıdan kurtulayım.

İki: Öznesi çoğul olan tümcenin yüklemi de çoğul olur. Birinci ve ikinci çoğul kişilerde bir kuraldışlılık yoktur. O kişilerde yüklem alması gereken kişi ekini alıyor. Söz konusu üçüncü çoğul kişi olduğunda, her nedense yüklem, üçüncü tekil kişide olması gerektiği gibi bırakılıyor. Çekimli fiilin sonuna gelmesi, kural gereği, gereken, zorunlu olan ve ses uyumuna göre değişen -ler eki kullanılmıyor. Bu yanlıştır.

Daha önce de yazmıştım. Fiil çekimi; fiil kök ya da gövdesi + kip (zaman) eki + kişi eki sıralamasıyla yapılır. Kip ekleri şunlardırlar:
-di’li geçmiş zaman:di
-miş’li geçmiş zaman: -miş
şimdiki zaman: -yor
gelecek zaman: -ecek
geniş zaman: -r, -er, -ir
gereklilik kipi: -meli
istek kipi: -e
dilek-koşul kipi: -se
(Emir kipinin çekimi kendine özgüdür. O, konu dışıdır.)

Fiiller çekilirlerken önce bu kip eklerini, sonra da şu kişi eklerini alırlar:
-im, -sin (-di’li geçmiş zamanda -n), 3. tekil kişide kişi eki yoktur. Fiil salt kip eki alır, -iz (di’li geçmiş zamanda -k), -siniz (di’li geçmiş zamanda -niz), -ler
Örnek bir çekimle açıklamam gerekirse:
(Ben) gel+di+m, (sen) gel+di+n, (o) gel+di, (biz) gel+di+k, (siz) gel+di+niz, (onlar) gel+di+ler
gel+meli+(y)im, gel+meli+sin, gel+meli, gel+meli+(y)iz, gel+meli+siniz, gel+meli+ler

Tümceyi şöyle kurmak doğru;
Yurt genelinde meydana gelen trafik kazalarında yirmi yurttaşımız yaşamlarını yitirirlerken çeşitli biçimlerde yaralanan kır kiki yurttaşımız da hastanelerde bakıma alındılar.
Şöyle kurmaksa yanlıştır;
Yurt genelinde meydana gelen trafik kazalarında yirmi yurttaşımız yaşamını yitirirken çeşitli biçimlerde yaralanan kır kiki yurttaşımız da hastanelerde bakıma alındı.
Tümcenin doğru kuruluşunda özne de yüklem de çoğuldurlar.
İkinci kuruluştaysa özne çoğul olmasına karşın yüklem alması gereken kişi eki -leri
almadığı için tümce yanlış kurulmuştur.
Biz; bildiğimiz yabancı dillerde tüm kurallara uyarız da söz konusu kendi dilimiz olunca kurallara uymamakta hiç; ama, hiçbir sakınca görmeyiz. Neden? Sorunun yanıtını bilen biri var mı aranızda? Ben bilmiyorum da.
Yabancı bir dile gösterdiğimiz saygıyı kendi anadilimizden esirgemeyelim ne olur!
Türkçe; kuralları belli olmayan bir oba dili değildir. Konuşma ve yazma kuralları konmuş bir anadildir. Bir dünya dilidir. Onu konuşmak ve yazmak durumunda olanlar kurallarına da uymak zorundadırlar. Böyle biline…

Hasan Arslan
Türkçe Öğretmeni