0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) 2019 İnsani Gelişme Raporu’nu birkaç gün önce yayımladı. Bundan önceki 2016 tarihliydi.

2019 raporundaki veriler 2018’e ait. Buna göre Türkiye insani gelişme indeksinde (İGİ) 0,800 olan sınırı geçerek çok yüksek insani gelişme bölgesine atladı.

AKP ve yandaş basında büyük kutlamalara vesile olan bu durum aslında çok önemli bir gerçeğin üzerini örtüyor.

İnsani gelişme indeksinin içeriği

İnsani gelişme indeksi dört temel göstergeden hesaplanır: Doğuşta beklenen yaşam süresi, beklenen okullaşma süresi, ortalama eğitim süresi ve kişi başı ulusal gelir.

İnsani gelişme puanı 0 ile 1 arasında bir değer alır. 0,800 ve üzeri çok yüksek, 0,700-0,799 yüksek, 0,550-0,699 orta, 0,550’nin altı ise düşük insani gelişme düzeyi olarak kodlanır.

Bir ülkenin insani gelişmedeki başarısını değerlendirmek için insani gelişme puanı yeterli değildir

Ülkelerin insani gelişme düzeyini değerlendirmek için kullanılan esas gösterge ise, tabi ki AKP’lilerin hiç itibar etmedikleri, insani gelişme performans puanıdır. Oysa UNDP her yıl bu puanı da yayımlar. 

İnsani gelişme performans puanı ülkenin dünya ülkeleri arasında ulusal gelirdeki sırasıyla İGİ sırası arasındaki farktan hesaplanır. Ülkenin İGİ’deki sırası gelirdeki sırasına göre daha yukarıda ise pozitif, aşağıda ise negatif insani gelişme performansından söz edilir.

Negatif performans ülkenin daha yüksek bir insani gelişme düzeyine ulaşmaya yetecek geliri olmasına rağmen bunu beceremediğini; pozitif performans ise yetersiz gelirini insani alanlara yönlendirdiğini gösterir.

Küba insani gelişme performansında yine birinci ve Türkiye’nin performansı yine negatif

Aşağıda iki tablo sunuyoruz. Bunlardan ilki ABD, Türkiye ve Küba’nın insani gelişme puanını hesaplamaya temel oluşturan göstergeler açısından 2018’deki durumlarını, ikincisi ise yine bu üç ülkenin insani gelişme performans puanlarının yıllar içindeki değişimini gösteriyor.

Küba’nın geliri çok düşük. Bunun nedeni ABD ambargosu. Üstelik Trump ambargoyu daha da ağırlaştırdı. Küba bu zor koşullara rağmen, kendisinden neredeyse 8 kat gelire sahip olan ABD ile aynı yaşam süresine sahip, Türkiye’yi ise hem eğitimde hem de yaşam süresinde açık ara geride bırakıyor.

Türkiye insani gelişmede lig atlamakla övünüyor, ama bu gelişmeyi esas olarak kişi başı gelir göstergesinin belirlediği çok açık, yoksa eğitim ve sağlık göstergeleri bakımından durumu hiç de iyi değil. Gelirini ise çok önemli oranda dış borçlanmayla sağladığını ve bir beton ekonomisine sahip olduğunu biliyoruz. Dolayısıyla bu durum Türkiye’nin insani gelişme indeksini de ekonomik şoklara açık bir hale getiriyor, kırılganlaştırıyor.

Küba insani gelişme performansında +43 puanla dünya birincisi. Yani insani gelişme indeksi bakımından dünya ligindeki sırası, kişi başı gelirdeki sırasının tam 43 puan üzerinde. Türkiye ve ABD ise negatif performansa sahipler. 

İnsani gelişmede negatif performansa sahip olan ülkeler arasında BAE, Umman, Katar, Kuveyt gibileri başı çekiyorlar. Şaşırtıcı değil.

Pozitif performans açısından Küba’yı izleyen ülke Gürcistan (+34 puan ile), ama aradaki fark epey fazla.

Evet Türkiye insani gelişme indeksi bakımından 15 yıl içinde 94.lükten 59.culuğa yükseldi ve çok yüksekler ligine geçti ama, indeksi halen gelirinin olanaklı kıldığından 6 puan daha kötü. Türkiye gelirini insani gelişme dışındaki işler için kullanıyor. 

Üstelik verilerin ait olduğu 2018 yılı Suriye operasyonunun başladığı dönemi kapsamıyor ve bu operasyonun sonucu olarak ortaya çıkan bütçe açığını, bütçe açığıyla bağlantılı şekilde ortaya çıkması beklenebilecek sağlık, eğitim kesintilerinin insani gelişme üzerindeki negatif etkilerini yansıtmıyor. Ayrıca 2018 krizinin yol açtığı ve esas olarak 2019’dan itibaren gözlenen ulusal gelir düşüşü de bu verilerde içerilmiyor.

Türkiye’nin insani gelişme indeksi sıralamasında yükselmesi çok önemli oranda geliriyle ilişkili. Nitekim kişi başı geliri 2014’den 2018’e (borçlanmaya dayalı ekonomisi sayesinde) 1,33 kat arttı ve Türkiye bu sayede indeks sıralamasında Küba’yı geride bıraktı. Oysa Küba’nın gelirindeki artış ambargo ve ABD’nin Küba için çok önemli bir ticari partner olan Venezuela’ya baskıları sonucunda yalnızca 1,07 kat olarak gerçekleşti. 

Küba sosyalizm sayesinde başarılı

Küba UNDP’nin bu göstergeleri yayımlamaya başladığı 1990’ların başından itibaren insani gelişme performansında hep dünya birincisi.

Bunun nedeni sosyalist bir rejime sahip olması, bu rejimi bütün zorluklara rağmen ısrar ve özenle koruması.

Küba bu sayede sağlık ve eğitime birinci derecede öncelik veriyor. Yatırımlarını halk ve çevre sağlığını gözeterek gerçekleştiriyor. Bu kalemlerden hiçbir şekilde, hiçbir gerekçeyle kesintiye gitmiyor.

soL haber portalı tarafından geçilen tüm haberlerde ha-ber.com editörlerinin hiçbir editoryal müdahalesi yoktur. Haberler web sayfamızda otomatik olarak ajans kanallarından geldiği şekliyle yer almaktadır. Bu alanda yer alan haberlerin hepsinin hukuki muhatabı haberi geçen web siteleri ve ajanslardır.