0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Yeni doğan bebeğe analı babalı büyüsün, uzun ömürlü olsun, denir. Fakat yetişkinlere yaş günlerinde sağlıklı uzun ömür dilemelidir.

Doksan, yüz yaşına gelmiş, ama bakıma muhtaç yaşam sürünmek anlamına gelir. Bilhassa Alzheimer-Demenz hastalarına bakım çok zordur. Bakım evleri oldukça pahalı, bakıcı mesleğinde çalışan bulmak da kolay değil. Bu durumda, yaşlının sağlığında arzu ettiği, çocuklarının ileride huzurlu yaşaması engellenmiş olur.

Hasta olunca doktora gidilir veya doktor eve gelir. Fakat sağlıklı yaşlanma için bilinçle önlem alınabilir. Başlamakta gecikmiş olan, yine de çok geç kalmamıştır.

O halde bilinen önlemleri özetler, hatırlatırsam, Yeni Yıl 2023 başlangıcı bir vesile olabilir.

Okuyucularımın çoğu öğrencilerim yaşında, yani elli yaşlarında. En son Türkçe iyi okuyup yazan nesil. Elli yaş ortalarında vücudun bütün organları, kaslar eklemler gelişmede duraklama gösteriyor. En geç bu yaşlarda daha bilinçli sağlıklı yaşama başlanmalıdır.

Spor yapmak, hareket etmek hem kalbe hem de beyne iyi gelir. Uzun süre televizyon ve internet takip ederken bel ve sırt ağrılara hazırlanmış olur. Mutlaka bir spor salonuna gitmek gerekmez, yeşil alanda, ormanda yürüyüş yapmak yeterlidir. Haftada en az üç saat egzersiz yapılması tavsiye ediliyor.

Sağlıklı beslenme tarif edilirken Akdeniz mutfağı ön sırada. Bol sebze ve meyve, bitkisel yağlar tüketme, kırmızı et yerine balık ve kümes hayvanları yeme öneriliyor.

İki yıl süren pandemi insanlar arası ilişkinin önemini çok daha belirli olarak gösterdi. İnsan sosyal varlıktır, sosyal yaşama katılma çok doğru bir davranıştır. Bu konuda yalnız yaşayan yaşlılara, emeklilere hitap eden etkinlikler organize etme sorumluluğu sosyal toplum kuruluşlarına düşüyor. Tiyatro, konser ve diğer etkinlikler emeklilerin gidebileceği hafta içinde öğleden sonra yapılmalı. Böyle etkinlikler çalışanlara uyduğu için akşam saatlerinde yapılıyor, bu nedenle emekliler katılamıyor.

Sürekli hareket, sağlıklı beslenme ve sosyal yaşam fazla kilo almayı engeller. Aşırı kilo yüksek tansiyon ve şeker hastalığına sebep oluyor.

İyi uyuma vücudun, bilhassa beynin dinlenmesini sağlar. Ayrıca zararlı maddeleri yok eder, vücudu hastalıklardan korur. Her insanın uyuma süre ihtiyacı ayrıdır. Uyumadan önce zihni meşgul edecek negatif konuları içeren kitap okuma veya televizyon izleme, uykuya dalmayı zorlaştırdığı gibi, kötü rüyalara zemin hazırlanmış olur.

Sigara içmek ve alkol almanın zararlı olduğunu herkes bilir. Müptelâsı olanlar doktor yardımı olmadan bırakamazlar.

Yüksek tansiyon, şeker hastalığı tedavisine geç başlanmamalıdır. Aynı şekilde depresyon hastaları, zamanında tedavi edilmezse Alzheimer hastalığı olması kaçınılmaz.

En doğrusu en az yılda bir defa kontrole gitmektir. Hasta olduktan sonra doktora gidip, tedavi olmak hastalık kasalarına daha pahalıya mal oluyor. Duymayanlara duyurulur, 65 üstü emeklilere altı ayda bir kontrol imkânı veriliyor. Kontrole gidince, bana altı ay sonra için randevu veriyorlar. Berlin’de böyle, diğer eyaletlerde ve Türkiye’de nasıl bilmiyorum.

Ağır işitme sosyal ilişkiye kötü etki eder. İnsan kendisi fark etmeyebilir. Zira yavaş yavaş işitme gücü kaybediliyor. Aile fertleri söyleyince hemen doktora gidip, duyma gücü kontrol edilmeli. İşitme cihazları artık çok modern, taşıması ve kullanılması çok kolay. Tedavi çok gecikirse, cihazlarla işitmek artık mümkün olmuyor.

Sağlıklı yaşlanmada en önemli faktör hayata, olaylara iyimser bakmaktır. Nefret, kıskançlık gibi kötü duygular insanı hasta ve huzursuz eder, sevgi rahatlatır.

Yaş günlerinde, yıl başında veya diğer belirli günlerde bilhassa sosyal medyada, dost ve arkadaşlara mutlu yıllar dileniyor. Mutluluk kısa süren bir duygudur. Ama insan huzurlu   ve iyimser olursa, sağlıklı yaş alır. Bu durumda mutluluk da insan hayatına sık sık uğrar.

Yukarda saydığım bütün önlemler sağlıklı yaşamayı sağlıyor. Fakat Alzheimer-Demenz hastalığına karşı önlem için beyin çalışması, yeni bir şeyler öğrenmek şarttır. Kırkından sonra saz çalmak, yeni bir dil öğrenmek gibi. Öğretmenler de hafıza kaybı unutkanlık hastalığı çok nadir görülüyor. Çünkü öğrenme okulda bitmez, onlar bunu biliyor ve daha iyi uyguluyorlar.

Haftanın her günü iyidir. İnsan kendini yaptığı işe vermeli, yürüyorsak yürümeli, okuyorsak okumalı, yani duygu ve zihin bir arada olmalı. Milattan sonra 400 yıllarında yaşayan Kalidasa da öyle söylemiş:

“Doğan güneşe selâm vererek başlamalı, günün kısa ömründe yaşam için elzem olan her şey gizlidir. İçinde huzur bulunur, sevinç duyulur, muhteşem güzellikler görülür. Zira dün geçen bir rüyadır, yarın gelecek bir fantezidir. Ama bugünü doğru, hayırlı geçirirsen, dün mutlu bir rüya, yarın umudun resmi olur. Bugüne iyi bak, doğan güneşe selâm yolla.”

Huzurla, sağlıkla kalın!

Bu konuda okuduğum kaynaklar:

Alzheimer vorbeugen, Alzheimer Forschung İnitiative e.V.. Bu kitapçık ücretsiz, araştırma yapmak için, yardım gerekiyor.

www.alzheimer-forschung.de

Natur und Medizin, Zeitschrift, September/Oktober, No:5

Kalidasa’dan alıntı, sayfa 8.