ÜNİVERSİTE BİLİM KURUMU
Türkiye’de sahiller dolup taşıyor, üniversite giriş sınavları sona erdi. Yükseköğrenim yapan çok sayıda işsiz kalan gençlerin sorununa çözüm arayan düşünür, yazarlar konuyu gündeme taşıdı.
Her ilde üniversite açılırken politikacıların görmediği bir sorunla karşı karşıya kalınıyor. Meslek okulların devamı olan yüksek meslek okulları ihmâl edildi.
Küresel anlamda üniversite bilimsel özerkliğe ve kamu tüzelkişiliğine sahip olmalı. Yüksek düzeyde öğrenim, bilimsel araştırma yapmakla kalmaz, bilgilendirmek amacıyla neticeleri yayınlar. Fakülte, enstitü, yüksekokul ve benzeri kuruluşlardan oluşan bu kurumlar çağa ve ihtiyaca uymalıdır. Aksi takdirde ihtiyaca cevap vermezse gençler ellerinde diplomayla işsizler ordusuna katılıyor.
Üniversite pazarlama ortamında dil ve araçlara dikkat edip, varlıklı ile yoksul arasındaki uçurumu derinleştirmemelidir.
Kelime Latinceden gelme bütün dünya dillerinde benzer yazılır ve telaffuz ediliyor. Öğretmenler ve bilginler topluluğu anlamına gelir. Tarihte ilk üniversite nerede ve ne zaman kuruldu, tartışmalıdır. Gerçek ipuçları ilk benzeri kurumlar M.Ö. 4000 yıllarında Sümerlerde görülüyor. Binlerce yıl Ortadoğu’da varlığını sürdürüyor. Eski Hindistan ve Çin’de zeki akıllı, becerikli ve bilgili insanları bir araya getiren bilgi üreten ve yayan kurumlar olduğu biliniyor.
Akademik içeriğin oluştuğu ilk üniversite kavrayışının yerleştiği yüksekokullar Platon ve Aristoteles tarafından antik yunan tarihine geçmiştir.
Roma’da magistre veya doctores denilen kişilerin yönettiği hukuk öğrenimi veren kurumlar vardı. Böyle bir okul İstanbul’da 425 yılında kurulmuştu, ancak 1453 yılına kadar sürdü. Ortaçağda 1000 – 1200 yılları arasında sadece rahiplere ders verilir, kiliselere eleman yetiştiriliyordu.
İtalya’da ilk üniversite 1000 yılında Bologna şehrinde açıldı. Hukuk öğrenimi yapmak isteyen öğrenciler okula kendileri hoca tayin ediyor, yetersiz bulurlarsa işlerine son verebiliyorlardı.
Avrupa üniversiteleri ilk başta İspanya’da bulunan İslâm medreselerini örnek almış, onlardan esinlenmişlerdir. Fakat sonradan farklı yönde gelişmiştir. Kendi kurallarını koyarak bağımsız lâik düzeni yerleştirdiler.
Bugün Batı’da üniversiteler başarı ve icatlarda ilk sıradadır.
Başarının sırrı araştırmaya yer vermesinde, dünyada zeki akıllı öğrencilere kapılarını açmasında aranmalıdır.
Almanya üniversitelerine giriş sınavı olmaması, geçmiş ders yıllarında not toplamına ve kontenjan sayısına bakılması başarı olarak gösteriliyor. Öğrencinin sadece sınavda aldığı puana göre sıkıştırma, yerleştirme tercihte sorun yaratıyor.
Seçilen meslek beceri ve yeteneğe uymayınca sevilmeyen işi yapmak zorunda olan insanlar yüksekokul diploması da olsa mutsuz çalışıyor. Mutsuz ve huzursuz halini topluma yansıtıyor. Böylece ruh sağlığı bozulmuş kişilerden oluşan toplum da sağlıksız oluyor.
Üniversitede daha çok kazanç değil hakikat aranmalı. Doğa, sosyal ve kültürel sorunlar karşısında yaşanan çaresizliğe çare bulmalı. Acıyı dindirmek için önyargı ve tabuları aşmalı. Araştırma sonunda bulguları korkusuzca toplumla paylaşabilen üniversiteler başarır.
Bilimin çekiciliği yerini paranın, piyasanın çekimine bırakılmamalıdır.
Sevgili okurlarım, bu satırları yazarken karşı komşumun kapısının önünde tam iki haftadır uçuşan plastik torba ve kâğıtlar var.
O eve giren tüm aile fertleri o çöpleri görüyor, rahatsız olmuyor. Hepsi üniversite mezunu, diş doktoru gibi saygın meslekleri var. Bahçeye girerken ayakkabı çıkartılacak kadar temiz iken, sokağındaki çöpler ya komşu bahçesine uçana kadar veya site işçilerinin süpürmesini bekliyor. Demek ki kişi okul ve hayat üniversitesi bitirirse ancak insan olabiliyor.
Hoşça kalın!
İlter Gözkaya-Holzhey
Kaynak:
Cumhuriyet Bilim Teknoloji, 19.06.2015, sayı 1474, sayfa 15
Üniversite, www.iku.edu.tr
Okunması gereken makale:
Cumhuriyet Gazetesi, Erdal Atabek, Trafik 20.07.2015
