SELÇUKLU VE OSMANLI BAŞKENTLERNİ (II)

ABONE OL
18:12 - 01/10/2020 18:12
0

BEĞENDİM

ABONE OL
Kaplan
Best

SELÇUKLU VE OSMANLI BAŞKENTLERNİ (II)

Kayseri, Türkiye’nin en büyük illerinden biri. 1.5 milyon civarında nüfusa sahip. 16 ilçesi var. Ankara ve Konya’dan sonra İç Anadolu’nun üçüncü büyük kenti ve sanayi merkezi.

MÖ. 2.000 yıllarında Anadolu’ya gelen Hititler tarafından kurulmuş. Türkiye’nin kültür, sanat, bilim ve turizm merkezleri arasında. Tarihin en eski zamanlarından beri pek çok uygarlığa beşiklik etmiş ve her dönemde önemini korumuş. Roma devrinde şehre imparator şehri anlamında Kaisareia adı verilmiş. Türkler Anadolu’yu fethedince Kayseri adını vermişler.
Rehber Emin’in anlattığına göre 1067’de Selçuklu komutanı Afşin ile Türk hâkimiyetine giren Kayseri; başta Selçuklular olmak üzere her dönemde önemli bir kültür merkezi olmuş. Kayseri, ülkemizin ilk uçak fabrikasının kurulduğu il olması itibariyle de önemliymiş. Günümüzde ise Kayseri ekonomik, kültürel, sağlık, eğitim, spor ve şehircilik alanında yakaladığı ivme ile Türkiye’nin en hızlı gelişen ve dikkat çeken şehirlerinin başında geliyormuş. Sokakları, caddeleri geniş.  Bakımlı bir şehre benziyor.

Gezi bağları türküsünü eşliğinde ayrılıyoruz Kayseri’den. Hep beraber söylüyoruz. “Gesi bağlarında dolanıyorum/ Yitirdim yarimi, aman aranıyorum/ Bir tek selamına güveniyorum/ Gel otur yanıma, hallarımı söyleyim/ Derdimden anlamaz, ben o yari neyleyim/ Ölüm varsa bu dünyada zulüm var/ Atma garip anam, beni dağlar ardına/ Kimseler yanmasın anam yansın derdime.” Kaptan sezgin önceden kaydetmiş yöre türkülerini. Yeri gelince basıyor düğmeye. Bazen ağlıyoruz, bazen düşünüyoruz bazen de oynuyoruz. O uçsuz bucaksız verimli Anadolu toprakları kayıp gidiyor ayağımızın altından. Bu kadar güzel bu kadar alımlı olmak zorunda mıydın ey Anadolu’m.  Herkes senin peşinde. Düşmanlarındır sevenlerin. Biliyorum ki sevenlerin senin için kavga ettikçe sen de acı çekiyorsun. Ama bak biz geldik, 3.000 km. uzaklıktan geldik, sırf seni görmek, ziyaret etmek için geldik. Hadi sil göz yaşlarını, bugün ağlamak değil gülmek zamanıdır.
Akşam Ürgüp’te konaklayacağız. Sebahattin Bozkurt, Yunus İnci, Dilruba Kam ve Beyhan Bozkurt fotoğraflar çekecekler ve gezi notlarını tutacaklar.  

Yol emiri Hüseyin Bozkurt, yardımcısı Fatma Mıdık. Gezi süresince uyulması gereken kurallar koydular; serbest zaman olarak verilen saatten sonra buluşma yerine gelenler 5 TL. ceza ödeyecekler, otobüste kabuklu yiyecekler yenilmeyecek, gezilecek ve ziyaret edilecek yerlerin aksatılmadan gerçekleştirilmesi için hızlı hareket edilecek, izin almadan kimse gruptan ayrılamayacak… Kurallar kesin. Grup üyelerinden alkışlar yükseldi. Belli ki konulan kurallardan herkes memnun. 

Kapadokya


Kapadokya, Pers dilinde “güzel Atlar Ülkesi” anlamına gelirmiş. Nevşehir, Niğde, Kırşehir ve Kayseri illerini kapsayan bölgenin adı Kapadokya. Hâlâ at yetiştirilmeye devam edilirmiş Kapadokya’da. Bilhassa Avanos’ ta cins atların yetiştirildiği bir sürü at çiftlikleri varmış…

Ürgüp, Avanos, Zelve, Göreme, Uç Hisar  çevresinin tabii güzellikleri ve kültürel zenginlikleri yüzyıllar boyunca tarih yazarlarının ve seyyahlarının hep ilgisini çekmiş. 

Ürgüp

Ürgüp, Nevşehir İlinin 20 km. doğusunda dağın eteğinde şirin bir ilçe. Kapadokya bölgesinin en önemli merkezlerinden biri. 35 bin civarında nüfusa sahip. 
Akşam yemeğinden sonra bu şirin ilçeyi dolaşmaya çıktık. Sokaklar delik deşik, köstebek yuvası gibi. Altyapı çalışması yapılıyormuş. Sezona yetiştirilecekmiş. Çay içecek bir mekân aradık, bulamadık. Erkenden mekânlar kapanmış. Belediye binasının hemen karşısında bir pastane bulduk, içeride 3 kişi kalmış, neredeyse o da kapatacak.  Hemen oturuverdik oraya. İçeride Diriliş Ertuğrul dizisini izliyorlar. Banu çiçek kendisini yakalamaya çalışan bir alpi fena halde pataklıyor. Nazik bir beyefendi geldi, “hoş geldiniz, ilçemize” dedi. Ayaküstü kısaca sohbet ettik. İlçeye özel ne yiyebiliriz, içebiliriz dedik. “Öyle özel bir şey yok” dedi. Siparişlerimizi aldı, tebessüm ederek ayrıldı masadan. 

Gezintiye hanımlarla beraber çıkmıştık, arkamızdan geliyorlardı. Eksikliklerini pastaneye oturunca fark ettik. Yolda bizlerden ayrılmışlar. Sadece Zeynep Hanım ve Samiye hanımlar kalmış bizimle. Otele geriye döndüklerini düşündük ve telaşa kapılmadan içeceklerimizi içtik, yiyeceklerimizi yedik. Hemen kalktık. Hava biraz esiyordu, ama muhabbet güzeldi. Sabah hareket saati 8.30. Bölgeyi gezmeye çıkacağız. Erken yatıp erken kalkmak lazım.  Ceza da yememek lazım.  

Önce Hacı Bektaş Veli

Verilen saat daha dolmadan, Emin düdüğünü çalmaya başladı. Geç gelen yok. Arkadaşlar yerlerini aldılar. Rehberimiz Oğuz Türkoğlu. Kendisini tanıttı. Aslen Giresunluymuş. Ürgüp’e yerleşmiş. Otel Müdürü de İstanbullu. O da Ürgüp’e yerleşmiş. Aslında hanım köylü olmuşlar demek daha doğru olacak. İçten ve samimi bir delikanlı rehberimiz, konusuna hâkim. Giyim kuşamında abartı yok, nezaketi elden bırakmıyor. Akşama kadar beraberdik. Hacı Bektaş Veli’den başlayarak Açık Hava Müzesi’ni, Göreme’yi, Hayal Vadisi’ni ve Zelve’yi birlikte dolaştık. Otobüse biner binmez başladı anlatmaya:  “Kapadokya’da gördüğünüz bu yapılar, 60 milyon yıl önce Erciyes, Hasandağı ve Güllüdağ’ın püskürttüğü lav ve küllerin oluşturduğu yumuşak tabakalar,  milyonlarca yıl boyunca yağmur ve rüzgârın aşındırmasıyla ortaya çıkmıştır. İnsan yerleşimi Paleolitik (Yontma taşların kullanıldığı Eski Taş Devri)  Dönem’e kadar uzanmaktadır. İlk sahipleri bilindiği kadarıyla Hititlerdir. Hititler’in yaşadığı bu topraklar daha sonraki dönemlerde Hristiyanlığın en önemli merkezlerinden biri olmuştur. Kayalara oyulan evler ve kiliseler, bölgeyi Roma İmparatorluğu’nun baskısından kaçan Hristiyanlar için devasa bir sığınak haline getirmiştir…,”  derken çoktan Hacı Bektaş Veli’ye gelmişiz bile. İlçenin girişi hoşumuza gitmedi. Daha derli toplu hale getirilebilir. İndik otobüsümüzden ve zaman geçirmeden doğru türbeye doğru hızlı adımlarla ilerledik. Alışverişe takılanları uyardı Emin.

 

Rehberi dinliyoruz: “Hacı Bektaş Veli’nin gerçek ismi, Seyyid Muhammed bin İbrahim Ata’dır. Horasan’ın Nişabûr şehrinde 1281 senesinde doğdu. 1338’de burada vefat etmiştir. Hacı Bektaş Veli ilk eğitimini Şeyh Lokman Perende’den aldı. Lokman Perende, Ahmed Yesevi’nin halifelerindendir. Hacı Bektaş Veli Lokman Perende’nin gözdesiydi.  Lokman Perende, Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması için Hacı Bektaş Veliyi görevlendirdi.  O da Türkistan illerinden vazifeli olarak koptu geldi Anadolu’ya. Görev yapacağı yeri şeyhinin attığı ağaç dalını takip ederek buldu. Şu gördüğünüz ağaç o daldan, dallanan budaklanan ağaçtır. Şeyhi yola çıkmadan önce hacı Bektaş Veli’ye şöyle der: “Müjde olsun ki; ‘Kutbul-aktâblık’ senindir; kırk yıl hükmün vardır. Şimdiye kadar bizimdi, bundan sonra senindir. Biz bu yokluk yurdunda çok eğlenmeyiz, âhirete gideriz. Seni Rûm’a saldık, Sulucakarahöyük’ü sana yurt verdik. Rûm abdallarına seni baş tayin ettik. Var git yolun açık olsun.”

Ve Nevşehir’in Hacı Bektaş ilçesine gelir yerleşir. Ağaç dalı onu oraya kadar getirmiştir. İsmini de isim olarak alır. Burada halkı irşat edici çalışmalar yapar, talebeler yetiştirir. Kendisinin de üyesi olduğu “Ahilik teşkilatı” ile önemli hizmetlerde bulunur. Hacı Bektaş Veli, kurulma aşamasında olan Osmanlı Devleti sultanlarından da sevgi ve hürmet görür. Osmanlıların kuruluş aşamasında sağlam temeller üzerine oturmasında büyük hizmetleri olmuştur. Orhan Bey zamanında kurulan Yeniçeri ordusunun ve Yeniçeriliğin piri, manevi üstadı olarak da bilinir. Bu durum halk ile yeniçeriler arasındaki bağı güçlendirir. Hacı Bektaş Veli İslâm dinînin emir ve yasaklarına sıkı sıkıya bağlıdır. O İslâm’a uymayan davranışlara şiddetle karşı çıkar.“ Bektaşi nefeslerini dinlemek lazımdır.

Tertemiz bir türbe. Ziyaretçi kalabalığı yok. Hacı Bektaş Veli insan haklarından ve özellikle kadın haklarından bahseden bir bilginmiş. Vefat edince Sünni Müslümanlardan önce aleviler sahiplenmiş kendisini ve bugün Hacı Bektaş Veli deyince Aleviler akla gelir olmuş. Her türbede olduğu gibi burada da Hacı Bektaş Veli ile alakalı hikâyeler anlatılıyor. Tekke yapılırken bir ara kaybolmuş Hacı Bektaş Veli.  Gelince sormuşlar:” Neredeydiniz bu zamana kadar?” diye. Hacı Bektaş Veli Hazretleri Karadeniz’de batan bir gemiyi kurtarmaya gittiğini söylemiş. İnsanlar garip garip bakmaya başlayınca da, yalan söylemediğinin delili olarak ceketinin kollarını silkeleyivermiş. Ceketin kollarından balıklar dökülmeye başlamış. Bu olay unutulmasın diye, türbenin giriş kapısının yanlarındaki taşlara balıkların resimleri oymuşlar. 

Türbe görevlisi oldukça dertli. Ziyarete gelenler hiç bir şey sormadan söylemeden hemen fotoğraf çekmeye başlıyorlarmış. “Kimse bilgi almak istemiyormuş. Biraz etrafa bakınıyor, birkaç da fotoğraf çekiliyor ve sonra da çekip gidiyorlarmış. Önce ziyaret yapılmalı ve dua edilmeli, sonra istenildiği kadar fotoğraf çekile bilir. Biraz saygı lazım, hürmet lazım” diyor türbe görevlisi Ali Can kardeş.  Söyledikleri doğru Ali Can kardeşimizin. Çok da haklıdır. Biraz sohbet edince bize kanı ısınmış olmalı ki; yerinden kalktı, düştü önümüze ve türbeyi anlatmaya başladı. Bir rehber kadar bilgisi var. Biz Ali Can kardeşimizin dediği gibi yapmıştık zaten türbe ziyaretini. Birlikte fotoğraflar çekildik. Oldukça memnun ayrıldık birbirimizden. Türbede dualarımızı yaptık, Hacı Bektaş Veliye rahmet diledik. Varsa günahı hayra tebdil edilmesini diledik. Sonra da Hacı Bektaş Veli ile fotoğraf çekildik. Hediyeliklerimizi de alarak ayrıldık Hacı Bektaş Veli’den. Ey Anadolu’yu İslâmlaştıran büyük insan, nur içinde yatasın.  Zaman zaman kavgalarımız oluyor senin arkandan gittiğini söyleyen Alevi kardeşlerimizle, ama sen rahat uyu. Biz bugün olmasa da yarın mutlaka sorunlarımızı çözer ve sana layık gönül erleri olduğumuzu ispat ederiz. Geçmişte yaptığımız gibi yine omuz omuza mücadele ederiz vatan düşmanlarıyla, bayrak düşmanlarıyla, din düşmanlarıyla. Sen rahat uyu.

Hacı Bektaş Veli’nin hayatını dinleyince rehberden arkadaşlarımız, sorular sordular. Bir tanesi ilginçti: “Hacı Bektaş Veli‘yi namazını kılan, orucunu tutan insanları İslâmâ davet eden, malıyla canıyla cihad eden  ve kalp kırmayan bir gönül eri olarak tanıttınız. Bu durumda Hacı Bektaş Veli mi gerçek Alevidir, yoksa bugünkü Kur’an’sız, namazsız, oruçsuz ve hacsız  Aleviler mi? cevabı verilemeyen bir soru olarak kaldı. Vedalaştık o büyük insanla ve yolumuzu döndürdük Açık Hava Müzesi’ne. 

Yol boyunca dikkatimizi Türk bayrakları çekti. Neredeyse her tepeye bir bayrak dikilmiş. Bazı işyerlerinde ve evlerde de  bayraklar asılmış balkonlara. Abartılı bulduk. Hatta bu bayrakların safların sıklaşmasına değil saflara gelinmemesine ve aynı safta olunmamasına bile sebep olabilir diye düşündük. İnsanları ayrıştırmamak lazım, ayrıştırmaya vesile olacak davranışlardan kaçınmak lazımdır diye düşündük. Belli ki PKK terör örgütüne tavır koymak için asılmış bu bayraklar. Kürt halkını provoke edebileceği düşünülmemiş. Sezgin bey katılmadı görüşlerimize ve ama’lı bir cümle kurarak çekincesini koydu. Hemen bir ayet aklıma geldi ve arkadaşlarla paylaştım: “Ey iman edenler! Adalet ve dürüstlüğün tanıkları olarak Allah için kollayıp gözetleyenler olun! Bir topluluğun çirkinlik ve kötülüğü sizi adaletsiz davranmaya asla itmesin. Adaletli olun! Bu, takvaya/korunup sakınmaya daha uygundur. 
Allah’tan sakının. Allah, yapmakta olduklarınızdan haberdardır.“(Maide 8)

Devam edecek

Rüştü Kam

Inal

    Bu yazı yorumlara kapatılmıştır.