KURUNTUYA KAPILMA
Bırakın, kuşkuya düşmeden çalışalım. Bu, hayatı çekilir yapan tek olumlu bir işlevdir. Voltaire (1694-1778)
Durup dururken bir insan şüpheci, evhamlı kuşkulu olmaz. Buna sebep geçirilen kötü deneyim, eğitim, basın ve medyada duyulan olumsuz haber ve olayların etkisi olur. Empati duygusu, yani kendini başkalarının yerine koyma hastalık derecesine geçerse, evhamlı olunabilir.
Yeni gelin, yatağında tavanda asılı tavayı görünce başlar ağlamaya. Damat ne olduğunu, neden ağladığını sorunca, söyle cevap verir:
“Ya, bu tava ilerde doğacak çocuğumuzun başına düşerse.”
Yukardaki örnekte görüldüğü gibi negatif, olabilecek olayları olmuş gibi hayale dalmak. Böyle olumsuz düşünceler uykuya geçme zamanı uzatır. Bu tutum aşırı olursa uykusuzluğa sebep olabilir.
Kuşku ve şüpheler sonu gelmez bir viraj, dönemeç haline gelmişse, ruh hastalığına geçmeden terapi yapılması gerekir.
Her makale yazarı okurseverdir. Okudukça, tarihe baktıkça gelecek kötü olayları önsezileriyle yazar. Bu durumda okuru, halkı uyarır. Sorumlu toplum öncüleri onu dinler, okur ve önlem alırsa felâketler önlenebilir.
Aşırı evhamlı politikacılar toplumu kendi şüpheleriyle korkutabilir. Halkı kaosa sürükleyebilir. Bir konuda genelleme faydalı olmadan ziyade, kışkırtıcı olur. Bu nedenle yazar, söyler kişiler küçük, ama önemli kelimeleri iyi kullanmalı.
Nobel sahibi çok yönlü yazar Günter Grass, son yıllarda üçüncü Dünya Paylaşım Savaşı’na uyarı yaptığı şiirinde, İsrail’in sebep olacağını yazdı. Herkesi şaşırttı, zira Almanya’nın İsrail’i eleştirmesi tabu yapılır. Devletlerin yöneticileri yazarın sözlerini çok ciddiye aldı, önem verdi. Hatta İsrail Başkanı yazara İsrail’e seyahat yasağı koydu. Yazar aynı şiiri kitaba basımda düzeltme yaptı, İsrail hükümetinin yanlış yaptığını yazdı. Öyle ya o ülkede de kendi hükümetlerine muhalif olan politikacı ve vatandaşlar var.
Genelleme, haklı olunan bir konuda, söz sahibini haksız duruma düşürebilir.
Kuruntu negatif anlamda kurgulamak, endişelere senaryo yazma suretiyle tiyatro ve sinemada dram sanatı üretilir.
Almanca endişelenmek (grübeln), çukur kazma kelimesinden üretilmiştir.
Var olmayan, negatif olayda gerçek hayattan uzaklaşıp, insanı hayal aleminde yaşamaya ve uygulamaya geçirir. Başkasına çukur kazan, kendisi o kuyuya düşebilir.
Paul Watzlawick bir kitabında insanın kendi kendini nasıl mutsuz edeceğini yazmış. Keser hikâyesinde bir adamın çivisi var, ama çiviyi çakacak keseri yoktur. Komşudan istesem, diye düşünür. Birden hatırlar, dün bana kırgın davrandı, ya vermezse, mahcup olurum. Zaten kendini beğenmiş birine benziyor.
Kurgusuna devam edince öfkesi de artar. Öfkeyle komşusunun kapısını vurur, kapı açılınca merhaba bile demeden adama senin de, keserinin de Allah belâsını versin, der ve evine döner. Komşusuna şaşırmak, hayret etmek düşer.
Kötü düşüncelere dalınca, fark eder etmez bir randevu verip günde belirli bir zaman ayırmalı. Çözüm ve çare bulunmayan problemleri el çırparak iç dünyasında paket yapıp bir kayıkla yollamalı. Evhamlı biri bunu yapabilirse, belki de problemler yoktu, kendisi kurguladı veya zamanla halledildi.
Kılı kırk yaratan, devamlı düşünüp taşınan, zihnini kendi ürettiği sorunlarla kurcalayan insana en iyi tavsiye, çalışmak ve spor gibi faydalı bir uğraşıyla engel olmaktır.
Şüpheci insan, negatif duyguları körükler. Dikkatini keşkeklere, yaptıkları hatalara verip, hayatı kendilerine ve yakın çevresine zehir ederler.
Duyguları olumlu etkileme her yaşta öğrenilebilir. Çözülebilecek problemler için güç gerek. Çözülemeyecek sorunlara akılla hükmedip, zamana bırakmayı öğrenmek huzurlu bir yaşam için şarttır. Zaten bazı sorunlar yalnız çözülmez,
o zaman dost, arkadaş veya toplumda birlik olarak halledilebilir.
Her şeyden önce başkalarını ve düşüncelerini değiştirmek zordur, en iyisi değişmeye kendimizden başlamak akıllıca bir yöntemdir.
Hoşça kalın!
İlter Gözkaya-Holzhey
Bu konuda okuduğum makale:
Reformhaus, Ihr Magazin für gesundes Leben, März 2015,
Sayfa 48, Endlos-Schleife
Tavsiye kitap:
Paul Watzlawick, Anleitung zum Unglücklichsein.
Piper Verlag,
ISBN: 3-492-02835-7
