KUR’ÂN’IN TOPLANMASI, HAREKELENMESİ (IV)

ABONE OL
18:50 - 01/10/2020 18:50
0

BEĞENDİM

ABONE OL
Kaplan
Best

Kuran’ı anlamada yöntem başlıklı bu röportajı, İktibas dergisinden aynen iktibas ederek sizlerin istifadelerinize sunuyorum.

Kuran’ı anlamada yöntem

– Bize sürekli Kur’an okumamızı öğütlüyorsunuz. Ancak Kur’an’ı gereğince anlamada nasıl bir yöntem izlenmeli. Bu konudaki tavsiyeleriniz nedir?

Kur’an’ın okunmasını biz değil, Allah istemektedir. Biliyorsunuz ki Kur’an, hepimizin kendisinden hesaba çekileceği kitabın ismidir. Kıyamet günü hepimiz tek tek Kur’an’a uyup uymamaktan hesaba çekileceğiz. Böyle olunca da, Kitap bilinmeli ki uyulsun; bilinmesi için de okunmalıdır. Söz konusu okuma bilmek için; bilmek te, uymak (yaşamak) içindir. Kendisinden kullarını hesaba çekeceği Kitab’ın, kullarınca anlaşılır bir kitap olması gerekmez mi? Ki ‘anlayabileceğimiz bir kitap gönderseydin, biz de ona uyardık. Anlamadığımız bir kitabı gönderdiğin için bizde ona uyamadık’ diye bir özür ileri sürmesinler. Ayrıca Kitab’ı anlamak, hiç kimsenin tekeline verilmemiştir. Yoksa, tekeline kitap verilen kişi sayısınca, ortaya kitap çıkardı. Allah kullarına uymaları için bir Kitap, kitabı anlayacak düzeyde de akıl vermiştir. Aklı olan herkes onu anlar. Kitab’ı anlamanın belirlenmiş standart bir yöntemi yoktur.

Kitab’ı gereğince anlama konusunda, tarihi süreç içinde oluşan yanlış anlayışlar Kitap’la aramızdaki iletişimi büyük oranda engellediğinden; biz daha çok bu noktada bazı önerilerde bulunmak istiyoruz.

a- Kur’an’ı anlamak hiç bir şarta bağlı değildir: Öncelikle şunu bilmelisiniz ki: Kur’an’ı anlamak hiçbir şarta (aklı olma dışında) bağlı değildir. O’nu okuyan herkes kendi seviyesinde anlayacaktır. Ve anladıkları nasıl bir Müslüman olması gerektiği konusunda kendisine yetecektir. Kur’an ona, inanması gereken Allah’ı, Allah’a nasıl kulluk yapacağını ve hak ile batılı birbirinden ayırmasını gösterecektir.

b- Kur’an ne diyor? [private] Kur’an’ı elinize alın ve şu soruya cevap bulmaya çalışın: -Kur’an ne diyor? Ayetleri tek tek değerlendirdiğinizde kapalı olan, değişik anlamları içeren, anlamı bilinmeyen ayetler görebilirsiniz. Ancak bu Kur’an’ı anlamamıza engel değildir. Zira ayetleri tek tek alarak bu ayet ne diyor diye değil; bir bütün olarak Kur’an ne diyor sorusunun cevabını alırsınız. Helal ve haram, emir ve yasaklar, iyi ve kötü, uymamız ve kaçınmamız gerekenler apaçık ve anlaşılırdır. Yani bizim için gerekli olanlar; ihtiyacımızı karşılamada yeterli olanlar anlayacağımız düzeyde açıklanmıştır.

c- Kur’an’ın ne olduğunu ve gönderilme amacını bilmek: Kur’an’ın ne olduğunu ve niçin gönderildiğini doğru olarak bilmeden, O’nu doğru anlamak mümkün olmaz.

Kur’an, insanların hayatlarını düzenlemede, referans alınsın diye mi; yoksa yüzünden ve ne dediği anlaşılmadan, sevap kazanmak amacıyla okunsun diye mi, yoksa ölünün ardından okunsun diye mi, yoksa dinsel ayinlerde okunarak huşu elde edilsin diye mi gönderildi. Elbette ki yaşantımızı kendisine göre düzenleyelim diye gönderilmiştir cevabı doğrudur. O zaman ölülerin ardından okumayı bırakıp, dirilerin hayatını düzenleyen esaslar nelermiş onları öğrenelim diye okumalıyız.

d- Tevhidi düşünceyi kavrayamamış olmak: Tevhidi kavrayamamış olanlar, Kur’an’ı gereğince anlamazlar. Çünkü Kur’an’ın esası Tevhid üzerine kurulmuştur. Kur’an’dan tevhidi çıkardığımız zaman, Kur’an’ın kendisini okuyana vereceği hiçbir şey kalmaz.

e- Kur’an’ı çokça ve gereğince okumak: Kur’an’ı ne kadar çok okursak o kadar fazla anlarız. O bakımdan Onu mümkün olan her zaman okumalıyız. Aceleye getirmeden, ağır ağır ve üzerinde düşüne düşüne, mümkünse her bir kelimesini bile kavramaya çalışarak okumalıyız.

f- Kur’an’ın kendine özgü bir dili ve anlatım tekniği vardır: Bu dili ve anlatım tekniğini yakaladığımız zaman Kur’an daha da anlaşılır olur. Zira Kur’an’da birçok şey sembolize edilmiştir. Ve kelimelere mecazi anlamlar yüklenmiştir.

g- Kur’an bilim kitabı değildir: Kur’an, ne tarih kitabı, ne başka bir bilim kitabıdır. Kur’an’da tarihten ve bilime konu olan alanlardan söz ediliyor oluşu, Allah’ı ve anlatılmak istenen şeyleri daha iyi anlayalım diye örnekler verilmesindendir. Örneğin; Kendi gücünü ve yüceliğini kavrayalım diye yer ile gök arasında yaratmış olduğu şeylerden, sivrisinekten; yeniden diriltileceğimizi anlayalım diye, ölümünden sonra yeniden dirilen bitkilerden; gücünün ne kadar büyük olduğunu anlayalım diye evrende yarattığı şeylerden ve o şeylere koyduğu yasalardan; iman edenlerin küfredenlere karşı Allah’ın yardımını nasıl hak ettiklerini, tevhidi mücadelenin nasıl verilmesi gerektiğini bilelim diye geçmiş toplumların kıssalarını örnek olsun diye anlatmaktadır…

h- Kur’an’ı kendi bütünlüğü içinde anlama: Kur’an’a bütünsel değil de parçacı bir anlayışla yaklaşma, yanılmalara neden olabilir. Bir ayete Kur’an’ın bir bütün olarak ifade ettiği anlama uygunluğu alarak en doğru anlamı verebiliriz.

i- Kur’an’ı, Kur’an’dan başka kaynakları esas alarak anlamaya çalışmak: Kur’an’ı, Kur’an’dan başka kaynakları esas alarak anlamaya çalışmak, o kaynaklardan yararlanma düşüncesiyle değil de, onları esas alma koşuluna bağlıysa, onlardaki yanlışları Kur’an’a bulaştırmış oluruz. Bu da netice olarak Kur’an’ı (söz olarak değil) anlam olarak tahrif etmek gibi büyük bir yanlışı içermektedir. Her şeye ölçü saydığımız Kitab’ı, başka ölçülerle açıklamak, ölçülerin yerini ve işlevini değiştirmek demektir.

j- Geleneksel Kültür: Geleneksel kültürün bizde oluşturduğu ön bilgilerle Kur’an’a yaklaşmak, ondan elde edilmesi gerekeni elde etmemize engel olur. Bu, bilgilerimizi Kur’an’a göre değiştirme veya düzeltme yerine, mevcut düşüncemizi Kur’an’a onaylatma gibi bir yanlışı beraberinde getirdiğinden, hak ile batıl birbirine karışmış olur.

k- Alimlerin görüşü: Alimlerin görüşünü ölçü almak ve Kur’an’ı onlar nasıl anlamışsa, onların her dediklerini doğru varsayarak, öyle anlamayı esas almak, Kur’an’ı onların anlayışları ile sınırlamak ve dondurmaktır. Oysaki onların ne düşündüklerini ve nasıl anladıklarını bilmemiz, görüşümüze görüş katmak amacıyla olursa yararlı olur.

l- Kur’an’la kul arasındaki aracılar: Allah ile kulu arasındaki aracılar, kul ile kitap arasına da girmiş bulunuyor. Ve kulları Kitab’a değil, Kitap adına kendilerine uymaya çağıranlar, kulu Allah’a yaklaştıracak olan doğru yolu ortaya koymak iddiasında olan ve kendilerini kaynak sayan kimselerdir. Kul bunlara takılı kaldığı sürece Kitab’ın kendisine asla kavuşamadığından, deyim yerinde ise, hayatını ‘kitapsız’ olarak tüketmektedir. Doğrudan Kur’an’a çağırmayan, ‘bana takılın sizleri Kur’an’a götüreyim’ diyen herkes aracı konumundadır. Şeyhler, veliler, mürşitler, üstatlar, âlimler, ağabeyler… gibi sıfatlarla anılanların konumlarına bakın, eğer kendilerini işin şartı olarak görüyorlarsa (ki büyük çoğunluk öyledir) o zaman bunlar, engelleyici aracılar ve hedef saptıranlardır.

m- Peygamberliği yanlış tanımlamak: Peygamber ve peygamberliğin ne olduğunu, amacını ve Kur’an’daki yerini doğru bilmek, Kur’an’ı anlamada yanılmamıza neden olur. Allah’ın dinini pratize etmede örneklik, vahyi duyurmada elçilik yapma peygamberliğin esasını teşkil etmektedir. Lakin kimileri peygamberliğin bu boyutunu hiç dikkate almadan, O’na din adına hüküm koydurarak O’nu Allah’ın dininin ortağı olarak görmekteler. Oysaki Allah, kendi dinine peygamberi de dahil hiçbir varlığı ortak etmemiştir.

n- Kur’an’ı anlayamayız önyargısı: Kur’an’ı anlayamayız anlayışı Kur’an’a yapılan en büyük iftiradır. Zira Kur’an’ın kendisi, defalarca anlaşılır olduğunu, biz anlayalım diye apaçık olduğunu bildirmektedir. Buna rağmen anlayamayız anlayışı bir ön şartlanma ve kuruntudan ibaret. Anlayamadığımız bir kitabı Allah bize gönderip te bizi ondan sorumlu tutar mı? Bu Allah’ın adaletine yakışır mı?

o- İlletin önemi: Kelimelerin yalın olarak ifade ettikleri anlamlara takılıp kalma yerine, o kelimelerle ifade edilmeye çalışılan ‘özü’ algılamaya çalışmalıyız. Ayetin mesajını, kelimelere verdiğimiz anlamla değil, mesajın özü doğrultusunda kelimelere yüklediğimiz anlamla anlamaya çalışmalıyız. Örneğin ayet, savaş için besili atlara sahip olmamızı mı istiyor. Burada ‘öz’ olan besili at değil. Savaşa hazırlıklı olmak için gerekli araçlara sahip olmaktır. Zira at amaç değil, araçtır. Bu ayet öz olarak savaşa hazırlıklı olmayı istemektedir. Araçlar her zaman değişebilir, ama amaç (öz) değişmez. Araç dün attı, bugün tank yarın da başka bir şey olacaktır.

p- Kavramların önemi: Kavramlar tıpkı yazı yazmak için kullandığımız harfler gibidir. Nasıl ki harfleri bilmeden, okuyup yazamazsak, kavramları bilmeden de Kur’an’ı gereğince anlayamayız. Örneğin İlahın, Rabbın, sabrın, ibadetin, tağutun… ne olduğunu bilmezsek (ki kavramlar Kur’an kültürünün harfleri gibidir) Kur’an’ı gereğince anlayamayız.

Rüştü Kam

Inal

    Bu yazı yorumlara kapatılmıştır.