Kadınlara yirmibir yaşından itibaren 19 Ocak 1919’da seçme ve seçilme hakkı verilene kadar Almanya’da uzun ve yorucu bir mücadele süreci geçirilmiştir.
Böylece 19 Şubat 1919 tarihinde Sosyal Demokrat Parti’li Marie Juchacz “Değerli Baylar ve Bayanlar”, diyerek Weimarer Cumhuriyeti Milletmeclisi Parlamentosu önünde ilk hitabından sonra erkeklerin yüzlerinde alışılmamış bir gülümseme belirmişti.
Buna rağmen Marie yılmamış, sözlerine kararlı bir tavırla devam etmiştir: “Hükümet kadınlara yıllardır verilmemiş haklarını vermiştir. Bundan daha doğal birşey olamaz.”
iltergh-marie.jpg
Kadın hakları koruyucusu sosyal politikacı olan Marie Juchacz (1879 – 1856), aynı zamanda İşçi Sosyal Yardım Kurumu (Arbeiterwohlfahrt) 1918 tarihinde kurmuştur. 1949’dan sonra onursal başkanıydı. Bu kurum 1960 yılından itibaren türk işçilerine çok yardım etmişti, 13 yıl Milletvekilliği yaptı (1920 – 1933). Amerika’da sürgün olarak yaşadı (1933 – 1949).
Alman İmparatorluğu’nda kadınlara seçme hakkını programına alan ilk parti Sosyal Demokrat Partisi olmuştur.
Erfurt parti kongresinde kadın haklarına Clara Zetkin, 1891’de açıklık getirmişti. Seçim hakkının cinsiyet, sınıf farkı gözetilmeden imparatorluğun bütün vatandaşlarına verilmesi için diretti. 1895 yılında SPD, August Bebel yönetiminde meclise kanun önerisi verdi, ama diğer partilerde erkek milletvekilleri kanunu red ettiler.
iltergh-clara-zetkin1.jpgKlara Zetkin (1857 – 1933), Kadın hakları koruyucusu, sosyalpolitikacı, Bağımsız Sosyal Demokrati Partisi’ni kurdu(1917). Sonra Almanya Komünist Parti’sine geçti. 1925 yılından itibaren ülkelerarası Kırmızı Yardım Kuruluşu’nun başkanlığını yaptı. 1932 yılında en yaşlısı olarak Almanya İmparatorluğu Meclis başkanıydı.
“Sosyalist Ülkelerarası Kadınlar İnsiyatifi”, kurulduktan sonra kadınlar kendilerini daha güçlü hissettiler. İlk olarak 1907 yılında Stuttgart kongresine katılan bütün ülkeler koşulsuz kadınlara seçme hakkını programlarına aldılar. Bu yılda ilk defa, kadınlar seçimden başka herşeye izinlidir, başlığı altında karikatürler çizildi.
İkinci kongre 1910 yılında Kopenhagen’da kadınlar gününün mücadele günü olarak ilân edilmesine karar verirler.
Mücadele sloganı “Seçim Hakkımız” ile Almanya’da bir milyondan fazla ve diğer ülkelerde kadınlar ilk defa sokağa çıkarak miting düzenlediklerinde yıl 1911 olmuştu.
Kadınların yılmayan mücadelesi 1918’de ancak başarıya ulaşmıştı. İlk seçim 19 Ocak 1919’da seçime katılan kadınların sayısı 17 710 832 (82,3%) erkekleri sayısı 15 061 114 (82,4%)idi [*].
Birinci Dünya Savaşı yeni bittiğinden erkeklerin sayısı azdı.
Bu ilk seçimde 37 kadın milletvekili seçilmişti. Bunların yüzde 8,7’si Sosyal Demokratlar teşkil ediyordu. O tarihte dünyada en fazla kadın milletvekili olan ülke Almanya idi.
Toplumun yarısı Nazi propaganda bakanı Joseph Goebbels’in ve Hitler’in parti politikası “politika ve askerlik hizmeti erkeklere aittir” neticesinde alınmış hakları kaybederek ev kadını, çocuklar, ocakbaşı üçgenine sokuldu.
Kadınların çok azı İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra aktif politik yaparak, erkeklerle birlikte sosyal haklar, iş ve herşeyden önce barış için uğraşı verdiler. Parlamento Komisyonunda 1948/49 yıllarında 61 erkek, yalnız dört kadın milletvekili vardı.
Elisabeth Selbert ve Frieda Nadig, kadın haklarını anayasaya almak için tartışmaya bile gerek olmadığını düşünüyorlardı. Sınıf ve cinsiyet farkı gözetilmeden bütün yurttaşların kanun karşısında eşit haklara sahip olduğunun anayasaya alınması için kadınlar yine zorlu bir mücadele verdiler.
Bununla herşey bitmemişti, kâğıt üzerindeki haklar uygulamada verilmiyordu. Ancak 1970 yılında aile hakkı çerçevesinde vatandaşlık yasası ile biraz düzelme oldu.
İkinci Dünya Savaşı’ndan sonraki (1949 – 1953) ilk parlamentoda kadın milletvekillerinin sayısı %7 iken 1972 de %5,8’e düştü. İlk önce 1980 yılında %8,2 olarak kadınlar 1919 yılındaki sayısına yaklaşabildi.
Bu ancak 1988 yılında Sosyal Demokratlar Kongresi, Münster’de kadınlarkotasına karar verildikten sonra yükseldi. Buna göre aday gösterirken hem kadın hem erkek sayısı yüzde 40’ın altına düşemez. Bugün Federal Almanya Cumhuriyeti Parlamentosu’nda kadın milletvekillerinin sayısı yüzde 32,2’dir.
Almanya’nın ilk kadın başbakanı Hıristiyan Demokrat Partisi’nden
Dr. Angela Merkel olarak tarihe geçmiştir.
İnsanlık tam bundan 90 yıl önce toplumun diğer yarısı kadın haklarının alınmasının başlangıcı olan seçim hakkı için mücadele eden başta Marie Juchacz, Clara Zetkin olmak üzere, bütün kadınlara minnettardır.
Kadına seçim hakkı Türkiye’de 1934, Fransa’da 1944, Yunanistan’da 1952 ve İsviçre’de 1971 yıllarında verilmiştir (#).
Kadınlar ile erkekler arasında günlük yaşam ve iş hayatında kısacası her alanda eşit haklar alınamadığı, verilmediği sürece demokratinin tam işlediği sayılmaz. Vatandaş olarak mücadeleye devam etmek gerekir.
Bu sene Almanya yoğun bir seçim yılında, haydi hanımlar, aktif olmanın tam zamanı. Hangi parti olursa olsun politikaya karışmalıyız. Zira seçme ve seçilme hak değil, vatandaşlık görevidir. Politikayla ilgilenmiyenin seçimlerden sonra şikâyete hakkı yoktur.
“Ağlamayan bebeğe mama verilmez.”
Hoşça kalın, ama politikasız kalmayın.
İlter Gözkaya – Holzhey
Emekli Öğretmen
[*] Kaynak: Die Sozialdemokratische Zeitung Vorwärts, S.26
Februar 2009
[#] Etraflı zaman listesi:
http://de.wikipedia.org/wiki/Zeittafel_Frauenwahlrecht
Fotos: Wikipedia
