0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Dilimizin sıfatlarının
1. belirtme sıfatları,
2. niteleme sıfatları olarak ikiye ayrıldıklarını;
Belirtme sıfatlarının
– işaret sıfatları,
– soru sıfatları,
– belgisiz sıfatlar ve
– sayı sıfatları olarak dörde ayrıldıklarını biliyoruz.
Bu yazımda işaret sıfatları üzerinde duracak, onları işaret adıllarıyla karşılaştırarak birbirlerine karıştırılmamalarının nasıl olacağını açıklamaya çalışacağım.
Dilimizde üç işaret sıfatı, altı işaret adılı vardır.
İşaret sıfatlarımız; “bu, şu” ve “o” durlar. İşaret sıfatlarının çoğul biçimleri yoktur. O nedenle onları işaret adıllarının tekil biçimleriyle karıştırabiliriz. Çünkü işaret adıllarının tekil biçimleri de “bu, şu ve “o” durlar.
Sıfatlarla adılları karıştırmamak için bilinmesi gereken ilk kural şudur:
İşaret sıfatlarından sonra kesinlikle bir ad gelir ve sıfat adı işaret ederek belirtir. Sıfatla ad arasına virgül girmez.
İşaret adıllarının tekilinden sonra bir ad gelecekse adılla ad arasına virgül koymak kuraldır.
Örnek bir tümceyle anlaşılır duruma getirelim:

Bu çocuk topu arıyor. Tümcedeki “bu” sıfattır. İşaret ederek çocuğu belirtir.
Bu, çocuk topu arıyor. Tümcedeki “bu” adıldır. İşaret ederek bir adın yerini tutmaktadır.

İşaret adıllarının çoğulları; “bunlar, şunlar” ve “onlar”dırlar. İşaret adıllarının çoğullarını işaret sıfatlarıyla karıştırma olasılığı söz konusu değildir. Çünkü işaret sıfatlarının çoğul biçimleri yoktur.

Dilimizde bir de ilgi adılı vardır. O da “-ki”dir. Sonuna geldiği sözcükle yerine geçtiği ad arasında ilgi kurduğu için ona ilgi adılı denir. İlgi adılı sonuna geldiği sözcüğe bitişik yazılır. İlgi adılının sözcükten ayrı yazılması kural dışıdır. O durumda ilgi adılını edat olan “ki”yle karıştırmış oluruz. Son tümcemden çıkarılacak sonuç şudur: Edat olan “ki”; anlamı olmayan, arasına girdiği sözcükler ya da tümceler arasında çeşitli anlam ilgileri kuran bir sözcüktür. Ek değildir. O nedenle de ayrı yazılır.

Örnek: Bu, sizin kaleminiz. Hasan’ınkini görmedim.
Buradaki “-ki”, ilgi adılı olan “ki”dir. Hasan’la onun kalemi arasında ilgi kurar, kalem adının yerini tutar. O nedenle de adıldır.

O Hasan ki; neyi nereye koyduğunu hep unutur.
Buradaki “ki” edat olan “ki”dir. O nedenle ayrı yazılmıştır.

Bir yazım kuralı da edat olan “ki”den sonra noktalı virgül (;) işaretinin kullanılmasıdır.

Hasan Arslan
Türkçe Öğretmeni