Aydın’ın Karacasu ilçesine onüç kilometre uzaklıkta bulunan Geyre köyündeki bu antik kentten kimsenin haberi yokmuş.

Bir gün fotoğrafçı Ara Güler gezinti esnasında yolunu kaybeder, uzaktan gördüğü ışığa doğru gider. Köy kahvesine gelir, masa olarak kullanılan taşların işlenişini görünce bir harika diyarında olduğunu tahmin eder.

Kalıntıların fotoğraflarını bir New York dergisine gönderir. 1959 yılında bu fotoğrafları gören Prof. Dr. Kenan Tevfik Erim Klasik Arkeoloji bilgilerini New York’tan Geyre köyüne taşır.

1961 – 1991 yılları arasındaki otuz yıllık sürede Afrodisias kazılarını gerçekleştirerek, antik kenti dünyaya kazandırdı.

Sitemizde iki dernekten biri olan Çevre Gönüllüleri Derneği tatili deniz, kum ve güneş üçlüsü dışına çıkarak çeşitli etkinliklerle zenginleştirmeye devam ediyor. Gezi sonunda katılanlar başkan Nurgül Tatlı’ya ve organizatör resim öğretmeni, ressam Süleyman Gürsoy’a teşekkür ettiler.

İMPARATOLARIN TAPINAĞI

Bilhassa yurtdışında yaşayanlar tanıtımını yapmaya, grup gezileri düzenlemeye karar verdiler. Bir hanım katılımcı İsviçre’den gelen teyzesinin mermer kabartmaların önünde güzelliğin verdiği şaşkınlığını gözyaşlarıyla gösterdiğini anlatıyordu.

İyi tanıtım ile uzmanlar Efes’i geçeceğini iddia ediyorlar.

Rehber bulamamıştık, ama tesadüfen rastladığımız bir arkeolog bize bilgi verdi. Diğer derneğin başkanı Necmettin Altun açıklamayı takip etmesi ve sorularıyla dikkatle dinleyebildik. Yani hava oldukça sıcaktı. İyi ki şahane kahvaltıyı Atça Park Restaurant’ta etmiştik.

Daha sonra Kahvedere yaylasında Ege’nin ortasında Karadeniz havasında oğlak çevirme, buz gibi ayran ile öğle yemeği katılanlara 38°C sıcaklıktan sonra ödül oldu.

Afrodisias kazıları desteklemek amacıyla 1987 yılında Geyre Vakfı kurulmuştur. Antik kentin kültür, bilimsel araştırma ve geliştirmeyi amaç edinen vakıf etkinliklerle kaynak yaratıyor.

Bir avuç insan topluluğun nelere ulaşabileceğini görüyoruz. Çevreyi koruyor, dünya mirasını yine dünyaya tanıtıyorlar.

Resim öğretmeni Süleyman Gürsoy bir dernek üyesinin neler yapabileceğini gösterdi. En küçük bir sorunda bile kendi görev ve yetkisini başkana havale eden üyelerden farklı olduğu açık. Mimar mühendis Cengiz Bektaş ve arkadaşlarının aylar süren araştırması sonunda bir yıl içinde proje tamamlandı ve tapınak ortaya çıkarıldı. Mermer kabartmalar Sevgi Gönül Sebasteion Salonunda müzede korunmaya devam edilecek.

İMPARATOLARIN TAPINAĞI

 

Tapınak üç katlı, kabartmaların kopyaları duvarları süslüyor.

Şu anda Kazı Heyeti Başkanı 1991 yılından beri görevi yürüten Prof. Dr. R. Smith. Şehir büyük kamusal binalarla şehir-devlet haline Roma döneminde kavuşmuştur, tapınak, agora, bouleterion-meclis binası, tiyatro, stadyum, hamamlar ve kemerli meydanlar.

Konum olan anıtsal kompleks Sebasteion, diğer adı ile imparatorluk tapınağı M.S. birinci yüzyılda yapılmıştır. Roma imparatorlarını ve Yunan kahramanlarını bir araya getiriyor. Son derece gösterişli mermer kabartmalarla süslenmiştir. Dünyaca tanınmış heykeltıraş okulu için kente yaklaşık bir buçuk kilometre uzaklıktan çıkartılan kaliteli yerli mermer kullanılıyordu. Kral ve tanrıçaların şahane görülen giysileri pamuk atölyelerin de burada bulunduğunun göstergesidir.

Son derece iyi korunmuş yerleşim yeri Menderes nehrinin güneyinde verimli ovada kurulmuş. Ege denizine 200 km uzaklıktadır.

Sebasteion binası restorasyonu devam ediyor.

Mermer kabartmalar, Afrodisyas ile Julius Claudius ailelerinin arasındaki bağları güçlendirmek amacı ile inşa edilmiş. Her bir yontu bir başka hikâye anlatıyor.

Kabartmalarda Yunan ve Roma konuları sıra dışı bir çeşitlilikle betimlenmektedir.

İmparatorların tapınağı M.S. 20 – 60 yılları arasında Tiberius ve Nero egemenlikleri zamanında inşası tamamlanmıştır. Masrafları iki önemli aile tarafından karşılanmıştır.

Kabartmanın birinde Agrippina, genç oğlu Nero’yu defneyaprağından bir taçla taçlandırıyor. Diğer elinde talih ve bereket simgesi olan bir boynuz taşımaktadır. Nero, Roma kumandanlarına özgü zırh ve pelerin giymiş. Ayaklarının yanında miğferi yerde durmaktadır. Kabartma, Nero’nun M.S. 54 yılında tahta çıkışını simgeliyor.

Kompleksin ikinci katında doğu Afrika’dan batı İspanya’ya kadar uzanan bölge ve halkları temsil eden elli adet kabartma yer alır. Figürler kaideler üzerine yerleştirilmiştir, kaidelerdeki yazıtlarla tanımlanmaktadır.

Geziye katılan miniklerin en büyüğü onüç yaşındaki Berrak Başpınar büyük bir ilgi göstererek elinde kitabı ile her şeyi anlamaya gayret gösterdi.

Sevgili okurlarım, kabartmalar kadar dikkatimi çeken bu çocuğun izleyişi ile saatlerce plajda vakit geçiren aileleri karşılaştırdım.

Tatile mutlaka kültür gezileri ilâve edilmelidir. Bu tip organizeler çoğaltılmalıdır. Yaz tatillerinde öğrenciler için tarihi kültür gezileri düzenlenmelidir. Medeniyetin beşiği Anadolu’yu Türk çocuklarına tanıtmak, yurtdışında tanıtmak kadar, hatta daha da önemlidir.

T.C. vatandaşları 65 yaşın üstünde ise giriş ücreti ödemiyorlar. Bu benzersiz antik kent bu yazımla birlikte daha fazla ilgi çekerse çok sevinirim. Tüm Batı Avrupa’dan daha fazla gezginlerin gelmesini arzu ediyorum.

Hoşça kalın!

 

İlter Gözkaya – Holzhey 

Emekli Öğretmen 

Not:

Tamamlama bilgi için bakınız. Arşiv: Aşk Tanrıçası Afrodit, yazım.

Kaynak ve tavsiye:

Afrodisyas, Sebasteion, Sevgi Gönül Salonu

Hazırlayan:

Mesut Ilgım, Yapı Kredi Yayınları,

ISBN: 978-975-08-1439-6