Nereden bilsinler, yorgancı Himmet Ünal ustaya getirdiğimi. Yastıktaki yün hallaç makinesinden geçer, nasırlı eller ona yeni bir kılıf diker, sadece altı liraya yastık yeni gibi olur.

Elli yaşında olan yorgancı 1976 yılında önce çırak olarak usta ve kalfalardan öğrenmiş. Yani sanatçımız çekirdekten yetişme.

Didim Yeni Mahalle, Atatürk Bulvarı 210 nolu dükkânında ne zaman tanıştığımızı ikimizde tam hatırlayamadık. Yazlıkta yıllardır yastıklarım hep elinde yenileniyor.

Her zaman sakin, sessiz, yoğun olarak kendini ince işine veriyor. Yazlıklar açıldıkça yazın işi daha çok. Diğer mevsimlerde yapılan düğünlerde çeyiz yorganları işliyor, dikiyor.

Teknolojinin hızla ilerlediği, her şeyin makineleştiği çağımızda hâlâ el işine rağbet var. Pamuk ve yün en çok tercih edilen malzemeler.

Yorganın kalınlığı evin ısınma durumuna göre değişiyor, kalorifer veya soba ile ısınma. Yorgan yüzleri kumaş cinsi çeyiz ise atlas, ipek, jarse oluyor. Çok sık dikilirse yorgan sertleşir.

Çeyiz olarak dikilen yorganlara ibrişim ve sırma ipliklerle çeşitli motifler işlenir. Yorgan iğnesi kalın ve uzundur. İplik pamuk merserize tercih edilir.

Vatandaş günlük kullanacağı baş koyduğu yastığı, uzandığı yatağı, örtündüğü yorganına artık çok önem veriyor. Bu nedenle yorgan sanatkârı ustamız doğru bilgilendiriyor.

Yerde oturmak ve yaslanmak için yaptırdığım yastığın ve minderin genişliğine yeniden ölçü verdi. Çok geniş olursa toplanır diyerek beni uyardı.

Örtünmek insan tarihi kadar eskidir. İnsan hiç bir şey bulamasa doğada bitki yaprakları, ağaç dalları ile örtünmüş uyurken. Örtünme doğumdan ölene kadar sürer. Doğan bebek hemen bir örtü ile ısı değişimine karşı korunur. Ölene Allah rahmet etsin, toprağı bol olsun deriz.

İnsanın başını sokacak evi olmasa bile başını saklayacak bir yorganı olmalı. Yorgunluğunu giderme, sakin düşünme işlevi yatakta görülür. İnsanı stresten, krizden kurtarır, ruhunu sakinleştirir yorganın altında. Yatakta okunacak kitap iyi seçilmeli. İçeriği üzücü ve korkutucu olursa kötü rüyalar görülür.

Yazın kullanılan pike sonbaharda yerini, görevini yorgana bırakır.

İğnesi ile teknoloji canavarına karşı savaşan ustamız kendisi emekli olunca devam ettirecek nesil olmadığından haklı olarak yakınıyor.

Böyle köşe yazılarımızla dikkat çekebilirsek belki meslek okulları bu sanata sahip çıkarlar. Neden olmasın, Didim’de diğer el işleri, nakışlı başörtüler ziynet eşyaları hem belediye, hem de eğitim öğretim sorumluları halk okulunda destekliyorlar.

EL EMEĞİ GÖZ NURU 

El işi nakışlı, boncuklu rengârenk ürünler Hanımeli Sokağı’nda sergilenerek görücüye ve alıcıya sunuluyor.

Tüm Türkiye’de bu sanata sahip çıkılmalıdır. Her ölen yok olan bitki türü, hayvan cinsleri insanı nasıl üzüyorsa, devamı gelmeyen her sanat insanlık kültürü adına bir kayıptır.

Hatta Batı Avrupa’da da bu sanata sahip çıkılabilir. Benim gibi el emeğini desteklemek isteyenler yastıklarını yenilemek için Türkiye’ye getirmek zorunda kalmaz.

Bu yazıma hazırlanırken hayretle gördüm ki, bu konuda başvuracağım hiç kitabım yok. İnternette araştırmamda yorgancılık konusunda üç adet kitap yazan Hasan Kar’dan haberdar oldum. Dikilen yorganlardan daha değişik modeller gösterme arzusu ile kitap yazmış. Katalog olacak şekilde kafasında oluşturmuş. Uzun çaba ve belli aralıklarla yazılmış bu kitapları oldukça merak ediyorum.

Uyku esnasında sağlıklı bir yorganın önemi çok büyüktür. Yatak ve yorganların katlanıp yüklüğe kaldırıldığı günleri, çocukluğumu hatırlıyorum. Gündüzleri yerimiz, odamız geniş olurdu bu sayede.

Yatak odalarında karyola ile kaplanan yerlerin kayıp olduğunu düşünüyorum. Bu düşünce ile olsa gerek, yatak odamın yarısını torunlarım için oyun köşesi yaptım.

İğnesiyle makineye direnen Himmet Bey işini zevkle yapıyor. Arzum bu yazıdan sonra yanına bir çırak bulabilmesi, ilerde sanatını devredecek nesiller yetiştirmesi.

Rüyada yorgan görmek olumlu yorumlanıyor. Rahatlık, kuvvet, dinlenme, güven güzel bir insana kavuşma olarak açıklanıyor. Bekârlar için evlilik, mutluluk ve mal sahibi olmak anlamına geliyor.

Ayağını yorganına göre uzat; tutumluluk.

Pire için (kızıp) yorganını yakma; öfkenin zararı.

Alçak yerde yatma sel alır, yüksek yerde yatma yel alır; ölçülülük.

Yorgancılık mesleği artık yok oluyor, sayıları azalıyor.

Didim’de Himmet Ünal’dan başka yok. Bu mesleği devam ettirmek için sanatseverlerin dirençlerinde onlara destek olması gerektiğini tekrarlamakta fayda var.

Batı Avrupa’dan ve Türkiye’den Didim’e geleceklerin ustamızı desteklemeleri el emeği göz nuruna saygı ve sevgiyi gösterecektir.

Berlin’den ipliği iğneye geçirmede kolaylık için getirdiğim küçücük gereç inşallah işine yarar.

Yorgan sanatçısı Himmet Ünal’a sağlıklı günler diliyorum ki başarıları devam etsin. Her şey gönlünce olsun!

Hoşça kalın!

 

İlter Gözkaya – Holzhey 

Emekli Öğretmen 

Hasan Kar’ın kitaplarına ulaşma adresi:

Cumhuriyet Mah.,

Çark Cad. Tül Sok No. 14

54000 Adapazarı / Sakarya

Tel.: 0264 272 63 72

ePosta: [email protected]