“ABD TEMSİLCİLER MECLİSİ ÜYELERİNİN DİKKATİNE”
Türk, Osmanlı araştırmaları ve Ortadoğu üzerine uzmanlaşmış, aşağıda imzaları bulunan Amerikalı akademisyenler (69 kişi), ABD Temsilciler Meclisi’nin 192 sayılı kararında kullanılan dilin birçok açıdan yanıltıcı ve/veya yanlış olduğu görüşündedirler.
‘İnsanlıkdışı Davranışları Anma Milli Günü’ kavramına tam olarak destek vermemize karşın, söz konusu metinde dikkat çekilen aşağıdaki kısmı kabul edilemez buluyoruz:
… Türkiye’de 1915 ve1923 yılları arasında gerçekleştirilen soykırımın kurbanları olan 1,5 milyon Ermeni kökenli insan…”
Çekincelerimiz ‘Türkiye’ ve ‘soykırım’ sözcüklerinin kullanılması konusunda odaklanmakta olup aşağıdaki şekilde özetlenebilir:
14. yüzyıldan 1922’ye kadar, günümüzde Türkiye olarak, daha doğrusu ‘Türkiye Cumhuriyeti’ olarak adlandırılan alan, çok dinli, çok uluslu bir devlet olan Osmanlı İmparatorluğunun bir parçasıydı. Nasıl Habsburg İmparatorluğunu günümüz Avusturya Cumhuriyeti ile eş saymak yanlışsa, Osmanlı İmparatorluğunu, Türkiye Cumhuriyeti ile bir tutmak da yanlıştır.
Günümüz Türkiye Cumhuriyetinin 1923 yılında kurulmasıyla sonuçlanan Türk Devrimiyle 1922’de tarih sahnesinden silinmiş olan Osmanlı İmparatorluğu, şu anda Güneydoğu Avrupa, Kuzey Afrika ve Ortadoğu’da bulunan ve sadece bir tanesinin Türkiye Cumhuriyeti olduğu 25’ten fazla devletin topraklarını ve halklarını bünyesinde barındıran bir devletti. Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlı zamanında gerçekleşen hiçbir olaydan sorumlu tutulamaz. Ancak kararda ‘Türkiye’ adını kullanarak kararı yazanlar 1915 ve 1923 yılları arasındaki ‘soykırım’ın sorumluluğunu Türkiye’ye yüklemek istemişlerdir.
‘Soykırım’ suçlamasına gelince, bu açıklamayı imzalayanların hiçbiri Ermenilerin çektikleri acıların boyutlarını küçümseme amacını taşımamaktadır. Aynı şekilde söz konusu bölgedeki Müslüman halkın da acılarının farklı şekilde değerlendirilemeyeceği görüşündeyiz. Şu ana kadar ortaya konan kayıtlar, toplumlararası bir iç savasın, (Müslüman ve Hıristiyan gruplar arasındaki) Birinci Dünya Savaşı sırasındaki bulaşıcı hastalıklar, kıtlık ve Anadolu ve çevresindeki alanlardaki katliamlar ve acılar ile daha da karmaşık bir hale geldiğine işaret etmektedir.
Gerçekten de söz konusu yıllar boyunca, bölgede, geçen on yılda Lübnan’da yaşanan trajediden çok farklı olmayan bir sürekli savaş durumu yaşanmıştır. Hem Müslüman hem de Hıristiyan nüfus arasındaki kayıplar büyük rakamlardadır. Ancak saldırgan ve masum olanı ayırt edebilmek, çok sayıda Hıristiyan kadar Müslümanın da içinde bulunduğu Doğu Anadolu halkının hayatını kaybetmesiyle sonuçlanan olayların nedenlerini belirleyebilmek için tarihçilerin ulaşmaları gereken daha birçok belge ve bulgular vardır.
Tarihi devlet adamları ve politikacılar yapar, bilim adamları ise yazar. Bu sürecin işlemesi için bilim adamlarına, geçmişteki devlet adamları ve politikacıların yazılı kayıtlarına ulaşabilme şansı verilmelidir Şimdiye kadar, konuyla ilgili olan Sovyetler Birliği, Suriye, Bulgaristan ve Türkiye’nin arşivlerinin büyük kısmı tarihçilere kapalı tutulmuştur. Bu arşivlere ulaşılıncaya kadar Temsilciler Meclisinin 192 sayılı kararı kapsamındaki Osmanlı İmparatorluğunun 1915-1923 yılları arasındaki tarihi tam olarak bilinemez.
Biz ABD Kongresinin bu ve bununla ilgili konularda tarih arşivlerinin tam olarak açılmasını teşvik etmesi ve tarihsel olaylar hakkında, tam aydınlığa kavuşturulmadan ithamlarda bulunmaması gerektiğine inanıyoruz. Temsilciler Meclisinin 192 sayılı kararındaki gibi ithamlar kaçınılmaz olarak Türkiye halkı hakkında adaletsiz yargılara varılmasına ve belki de tarihçilerin bu trajik olayları anlamakta kaydetmeye başladıkları gelişmeye zarar verilmesine yol açacaktır.
Yukarıdaki yorumların da gösterdiği gibi, Osmanlı-Ermenileri’nin tarihi tarihçiler arasında sıkça tartışılan bir konundur ve tarihçilerin bir çoğu da 192 sayılı karardaki ifadelere katılmamaktadır. Kongre bu kararı kabul ederse, tarihsel sorunun hangi yanının doğru olduğuna yasa yolu ile karar vermeye çalışmış olacaktır. Tarihsel olarak şüpheli varsayımlara dayalı böylesine bir karar, sadece dürüst tarihsel araştırmaya zarar verir ve Amerikan yasama sürecinin güvenirliliğini sarsar.
19 Mayıs 1985
Prof. Dr. Rıfaat Abou-El-Haj, Tarih, California State Üniversitesi
Doç. Sarah Moment Atis, Türk Dili ve Edebiyatı, Wisconsin Üniversitesi
Doç. Darl Barbır, Tarih, Siena Yüksekokulu (New York)
İlhan BAŞGÖZ, Ural-Altay Çalışmaları Bölümü Türk Araştırmaları Programı Direktörü, İndiana Üniversitesi
Prof. Daniel G. Hates, Antropoloji, New York Şehir Üniversitesi
Prof. Ülkü Bates, Sanat tarihi, New York Şehir Üniversitesi
Prof. Gustav Bayerle, Ural-Altay Çalışmaları, Indiana Üniversitesi
Prof. Andreas G. E. Bodroglifetti, Türk ve İran Dilleri, California Üniversitesi
Doç. Kathleen Burril, Türk Araştırmaları, Columbia Üniversitesi
Prof. Alan Fisher, Tarih, Michigan Üniversitesi
Prof. Timothy Childs, Eğitmen, Johns Hopkins Üniversitesi
Prof. Shafiga Daulet, Siyaset Bilimi, Connecticut Üniversitesi
Prof. Roderic Davison, Tarih, Gorge Washington Üniversitesi
Ord. Prof. Walter Denny, Sanat Tarihi & Yakın Doğu Araştırmaları, Massachussets Üniversitesi
Dr. Alan Duben, Antropolog, Araştırmacı, New York
Doç. Ellen Ervin,Türkçe Araştırmalar, New York Üniversitesi
Prof. Caesar Farah, İslam & Ortadoğu Tarihi, Minnesota Üniversitesi
Prof. Carter Findley, Tarih, Ohio State Üniversitesi
Prof. Micfıael Finefrock, Tarih, Charleston Yüksekokulu
Doç. William Hickman, Türkçe, California Berkeley Üniversitesi
E. Doç. Frederick Latimer, Tarih, Utah Üniversitesi
Prof. John Hymes, Tarih, Glenville State Yüksekokulu
Dr. Heath W. Lowry, Türk Araş. Ens., Inc. Washington D.C.
Prof. Halil İnalcık, Osmanlı Tarihi, Amerikan Sanat & Bilim Akademisi Üyesi, Chicago Üniversitesi
Doç. Ralph Jaeckel,Türkçe, California Üniversitesi
Doç. Ronald Jennings, Tarih & Asya Araştırmaları, Illinois Üniversitesi
Doç. Cornell Fleischer, Tarih, Washington Üniversitesi
Prof. Peter Golden, Tarih, Rutgers Üniversitesi
Prof. Tom Goodrich, Tarih, Indiana Üniversitesi
Dr. Andrew Could, Osmanlı Tarihi, Arizona, Flagstaff
Prof. William Griswold, Tarih, Colorado State Üniversitesi
Prof. Tibor Halasi-Kuv, Türk Araştırmaları, Culombia Profesör
Ord. Prof. J. C. Hurewitz, Orta-Doğu Enstitüsü eski Direktörü, Colombia Üniversitesi
Prof. Avgdorlevy, Tarih, Brandens Üniversitesi
Prof. Bernard Lewis, Yakın Doğu Tarihi, Princeton Universitesi
Doç. Justin McCarthy, Tarih, Louisville Üniversitesi
Prof. Jon Mandaville, Ortadoğu Tarihi, Portlant State Üniversitesi
Prof. Michael Meeker, Antropoloji, California Üniversitesi
Doç. James Kelly, Türkçe, Utah Üniversitesi
Yardımcı Prof. Kerim Bey, Southeastem Üniversitesi
Prof. Metin Kunt, Osmanlı Tarihi, New York
Doç. William Ochsenwald, Tarih, Virginia Polytechnic Enstitüsü
Doç. Robert Olson, Tarih, Kentucky Üniversitesi
Doç. William Peachy, Yahudi ve Yakın Doğu Dilleri & Edebiyatları, Ohio State Üniversitesi
Doç. Donald Quataert, Tarih, Hauston Üniversitesi
Prof. Howard Reed, Tarih, Connecticut Üniversitesi
Prof. Dank Wart Rustow, Siyaset Bilimi, New York Şehir Üniversitesi
Doç. Ezel Kural Shaw, Tarih, California Üniversitesi
Prof. John Masson Simth, JR, Tarih, California Berkely Universitesi
Dr. Svat Soucek, Türkolog, New York
Dr. Philip Soddard, Ortadoğu Ens. Direktörü, Washington, D.C.
Prof. Frank Tachau, Siyaset Bilimi, Chicago, Illinois Üniversitesi
Robert Staab, Ortadoğu Merkezi Direktör Yardımcısı, Utah Üniversitesi
Prof. Rhoads Murphey, Ortadoğu Dilleri, Kültürleri ve Tarihi, Columbia Üniversitesi
Doç. June Starr, Antropoloji, Suny Stony Brook
Prof. James Stewart-Robinson,Türk Araştırmaları, Michigan Üniversitesi
Prof. Thomas Naff, Tarih, Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü Direktörü, Pennsylvania Üniversitesi
Doç. John Woods, Ortadoğu Tarihi, Chicago Üniversitesi
Prof. Pierre Oberling, Tarih, New York Şehir Üniversitesi
Doç. Madeline Zılfı, Tarih, Maryland Üniversitesi
Prof. Metin Tamkoç, Uluslararası Hukuk, Texas Tech. Üniversitesi
Prof. Stanford Shaw, Tarih, California Üniversitesi.
Dr. Elaine Simith, Türk Tarihi, Emekli Dışişleri Görevlisi
Doç. David Thomas, Tarih, Rhode Island Yüksekokulu
Doç. Grace M. Simth, Tarih, California Berkely Üniversitesi
Doç. Margaret L. Venzke,Tarih, Dickinson Yüksekokulu (Pennsylvania)
E. Prof. Donald Webster,Türk Tarihi
Prof. Walter Weiker, Siyaset Bilimi, Rutgers Üniversitesi
Prof. Warren S. Walker İngilizce, Türkçe Sözlü Hikayeler Arşivi Direktörü, Texas Tech. Üniversitesi
