0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Türk-Amerikan ilişkilerinde dönüm noktaları olmuştur. Bunlardan biri de bir ziyarettir.

Nasıl mı? Bakın; 1 Nisan 1946 günü: Missouri Zırhlısı Cebelitarık boğazını geçerek Akdeniz’e girdi. Akdeniz’de savaş bitmişti. Amerikan Savaş Donanmasının ünlü gemisi Missouri, Japon denizlerindeki görevini bitirmiş, yeni bir göreve başlamıştı.

Yeni görevi: ABD’de ölen Türkiye Büyükelçisi Münir Ertegün’ün cenazesini Türkiye’ye taşımaktır. Bu olağanüstü bir görevdir. Büyükelçinin cenazesine gösterilmesi gereken saygının sınırlarını oldukça aşıyordu. Zırhlının Kaptanı Rascol H.Hillenkolt, ABD Başkanı Truman’ın özel temsilcisi Alexander Weddel, kaptan köşkünden Akdeniz’i seyrediyordu.

Missouri, Akdeniz’de hiçbir limana uğramadan hızla Ege sularına girdi. Büyükelçi Münir Ertegün’ün cenazesi büyük bir işi başarmıştı. Kendisinin hayattayken böyle bir başarıya ulaşıp ulaşmak istemediği pek belli değildi. Ancak İkinci Dünya Savaşından sonra ki ABD’nin Orta Doğu politikasında az bulunur bir bahane olmak özelliğini kazanmıştı.

Türkiye; İsmet İnönü nün Cumhurbaşkanlığında, Washington da ölen Büyükelçisinin naaşını değil, Orta Doğuda at koşturmaya gelen bir Amerikayı karşılamaya hazırlanıyordu.
Missouri; Ege sularını yararken, İstanbul da yol kenarlarındaki bütün evler, bütün dükkanlar boyanıyordu. G…evler doktorların gözetiminde sağlık taramasından geçiriliyor, tramvaylar, otobüsler, taksiler yıkanıyordu. Dostlara incelik olsun diye; Amerikan askerlerinden para alınmayacağı gazetelerde duyuruluyordu. İstanbul’un hem Valisi, hem Belediye Başkanı Lütfi Kırdar Taksim Belediye gazinosunda vereceği şöleni durdurmak zorunda kaldı. Çünkü Amerikalı dostları için gazino yeterli büyüklükte değildi. Ankara’dan gelen emir kesindi, Dolmabahçe Sarayı açılacaktı.(Atatürk’ün ölümünden sonra ilk aziz hatıratı da böylece Amerikalılara çiğnettirildi.).

Esnafa; para vermek istemeyen askerleri zorlamamalarını masrafların Hükümetçe karşılanacağı bildirildi. Yoksul mahallelerin elektriklerinden kısıntı yapılarak; Taksim Alanına kocaman ampullerle aydınlatılan Missouri resmi yapılarak Wellcome Missouri asıldı, aynı mahya Kızkulesi’ne de yapıldı. Artık hoşgeldin ABD hazırlıkları tamamdı.

5 Nisan 1946 cuma sabahı Missouri Savaş Gemisi Dolmabahçe Sarayının önüne demir attı. Sanki İstanbul’u işgal eden düşman donanması hiç İstanbul’dan ayrılmamış gibiydi. Büyükelçinin ölümü nedeniyle yaslı bir gün olması gerekirken, ortalık bayram yerine döndürülmüştü. Tüm bu hengamede Büyükelçinin cenazesi gemiden indirilip, hızla uzaklaştırıldı.

ABD Başkanı Truman’ın temsilcisi Alexander Weddel ve yardımcıları Dolmabahçe Sarayında ağırlanıp yatırıldı. Ertesi gün Ankara ya törenle uğurlandı.

Bu ara İstanbul sokaklarında halk büyük bir şaşkınlık içinde, başıboş ve sarhoş dolaşan Amerikan askerlerine baka kalmıştı. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ve Hükümetin emriyle, barlar, kulüpler, lokantalar ve tüm işyerleri; sarhoş ABD Askerlerini ağırlamak için ellerinden geleni yapıyor. Sarhoş ABD askerleri güpegündüz kadınlara, genç kızlara sarkıntılık ediyor ancak hükümetten alınan emir gereği kesinlikle misafir askerlere dokunulmuyordu.
İki gün içinde İstanbul büyük şaşkınlık ve yangın yerine dönmüştü. Gelenler dost muydu, düşman mı?.. Hükümet, basın onlardan yana idi. Bir avuç aydın karşı koymaya çalıştığında Vatan Haini damgasını yiyordu. Bu arada Türkiye de bir efsane haline gelen Yavuz Zırhlısı, getirilip Missouri Savaş Gemisinin yanına konuldu. Türk Halkının beyninde koca YAVUZ birdenbire, Missouri nin yanında küçücük kalmıştı. Sanki Bebelere adı verilen, Türkülerin kahramanı YAVUZ artık o eski YAVUZ değildi.

Alexander Weddel, Ankara da Devlet Başkanı gibi karşılandı. Milli Şef İsmet İnönü Çankaya Köşkünde ağırladığı misafirinin bütün isteklerinin yerine getirilmesi için, Türk-Amerikan Dostluğu için gerekenin yapılacağını Türk Halkına duyurdu. Artık bu yeni dostluğun adı Demokrasi idi. O günün büyük gazeteleri Vatan ve Cumhuriyet Gazetelerinde boy boy manşetlerle Demokrasi, Özgürlük anlatma yarışına girdiler. Çünkü onlara göre Halkın çoğunluğu Demokrasinin ne olduğunu bilmiyordu. Büyük kentlerden köylere gidene kadar Demokrasi artık Demirkrat olup çıkmıştı.

VE 9 Nisan 1946 günü Dolmabahçe Sarayı önüne demirlettirilerek başlatılan TÜRK-ABD Dostluğu’nun abidesi Missouri Savaş Gemisi; arkasında biraz frengi, biraz Amerikan sigarası, biraz dolar, biraz demokrasi, biraz özgürlük bırakarak İstanbul’dan ayrıldı!
Sonrası mı?…..Sonrası….aslaaaaaa geçmişe mazi denilemez.
Çünkü geçmiş geleceğin aynasıdır. Ve işte bugünler !

GüNüN SöZü: olumsuz düşüncelerden sıyrılmaya bak, cesaret bulursun.

Nurullah Aydın
Gazi Ü. İletişim Fakültesi Radyo-Televizyon ve Sinema Bölümü Öğr. Gör.